Wynagrodzenie za korzystanie z kapitału w razie nieważności umowy kredytowej

Monitor Prawa Bankowego 2022/12 Grudzień

Pismo Przewodniczącego KNF z 12 października 2022 r.

Stanowisko Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego przygotowane na rozprawę przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-520/21 w dniu 12 października 2022 r.

1. Charakter i cel udziału w postępowaniu, mandat Komisji Nadzoru Finansowego

Polskie prawo przyznaje Przewodniczącemu Komisji Nadzoru Finansowego uprawnienie do przystąpienia do postępowania w sprawach cywilnych związanych z rynkiem finansowym.

Jako Przewodniczący Komisji korzystam z tego uprawnienia wyjątkowo – w sprawach, których rozstrzygnięcie może mieć istotne znaczenie dla ukształtowania praktyki i dotyczy kwestii o znaczeniu systemowym[1]. Ta sprawa niewątpliwie ma taki charakter.

Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego, który zgłosi swój udział w sprawie, nie identyfikuje się z żadną ze stron postępowania i nie wspiera jej w sporze, lecz prezentuje racje związane z realizacją zadań powierzonych mu ustawą[2]. Tak należy postrzegać mój udział w tym postępowaniu.

Zgodnie z art. 2 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym[3], celem nadzoru nad rynkiem finansowym jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego, a także ochrona interesów uczestników tego rynku.

Te wartości determinują cel mojego przystąpienia do niniejszego postępowania i argumenty, które przedstawiam, a także strukturę tego wystąpienia.

2. Przedmiot postępowania i istota problematyki walutowych kredytów hipotecznych

Zagadnienie, o którego rozstrzygnięcie polski sąd zwrócił się do Trybunału, dotyczy rozliczeń między stronami umowy, której nieważność stwierdzono w związku z abuzywnością klauzul umownych. Chodzi o kwestię, czy strony są zobowiązane rozliczyć się z tytułu korzystania z kapitału. Roszczenie banku o wynagrodzenie za korzystanie z udostępnionego przez bank kapitału nie jest formalnie przedmiotem rozpoznania w sprawie, w której zadano pytanie prejudycjalne. Kredytobiorca zmierza jednak do uzyskania sądowego potwierdzenia, że bankowi nie będzie przysługiwało roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z udostępnionego przez bank kapitału w przypadku stwierdzenia przez sąd nieważności umowy kredytu hipotecznego z uwagi na abuzywność jej postanowień. Na tej ostatniej kwestii skoncentruję się w moim wystąpieniu.

Kwestia wynagrodzenia za korzystanie przez klienta z kapitału udostępnionego prz (...)