Usługa oferowania obligacji
Monitor Prawa Bankowego 2023/09 Wrzesień
Wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2022 r. (II CSKP 85/22)
Dom maklerski, który oferuje do nabycia obligacje spółki i przygotowuje na podstawie informacji uzyskanych od spółki dokumenty związane z tą emisją, mające także zachęcać do nabywania tych papierów wartościowych, niewątpliwie „współdziała” w wydaniu przez spółkę obligacji w rozumieniu art. 484 k.s.h.
Powódka M.A. wniosła o zasądzenie od pozwanego Domu Maklerskiego S.A. kwoty 210 000 zł z ustawowymi odsetkami od 11.07.2014 r. jako naprawienie szkody wyrządzonej przy oferowaniu nabycia 210 obligacji serii […] wyemitowanych przez spółkę W. S.A. Jako podstawę prawną żądań wskazała art. 415 i art. 471 k.c.
Wyrokiem z 21.04.2017 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo. Według ustaleń tego Sądu powódka od 2009 r. współpracowała z pozwaną, dokonując za jej pośrednictwem inwestycji w papiery wartościowe. Każdorazowo pracownik pozwanej spółki kontaktował się z powódką i przedstawiał dokumenty informujące o emisji, przygotowane przez pozwanego na podstawie dokumentów przedkładanych przez emitenta obligacji. W dniu 18.04.2013 r. pracownik pozwanej spółki skontaktował się za pośrednictwem poczty elektronicznej z powódką i jej mężem w sprawie emisji obligacji. Przedstawił on małżonkom zarys warunków emisji, a następnie wyciąg z warunków emisji w postaci jednostronicowego opisu. Powódka złożyła pozwanemu formularz przyjęcia propozycji nabycia 210 obligacji za łączną kwotę 210 000 zł. W pkt 11 lit. C formularza zawarte zostało oświadczenie, że nabywając obligacje, nabywca podejmuje własne, niezależne decyzje, w oparciu o własne rozeznanie lub porady własnych doradców, w tym co do tego, czy transakcja jest dla niej odpowiednia, oraz nie kieruje się żadnymi informacjami przekazanymi mu (ustnie, pisemnie lub w jakiejkolwiek innej formie) przez oferującego lub emitenta w procesie oferowania obligacji, co oznacza, że informacji będących wyjaśnieniami dotyczącymi treści Propozycji Nabycia Obligacji lub Warunków Emisji Obligacji nie uważa za porady inwestycyjne lub rekomendacje nabycia. Powódka podpisała formularz. Powódka i pozwany nie zawarli w formie pisemnej umowy o doradztwo inwestycyjne.
Na tej podstawie Sąd Okręgowy przyjął, że brak podstaw dla przyjęcia, iż powódkę oraz pozwaną spółkę łączył stosunek umowny, który modyfikowałby obowiązki informacyjne stron niniejszego postępowania w związku z emisją obligacji w ofercie publicznej. W szczególności brak podstaw do przyjęcia, iż między stronami zawarta została w sposób dorozumiany umowa o świadczenie usług doradztwa inwestycyjnego. Według Sądu w toku sprawy nie zostało wykazane, by pozwana spółka przekazywała powódce lub jej mężowi rekomendacje dotyczące proponowanych obligacji czy też aby materiały przekazywane zgodnie z zasadami emisji obligacji w ofercie publicznej były przez pracowników pozwanej spółki wartościowane w taki sposób, aby wpłynąć na decyzję powódki w przedmiocie realizacji inwestycji. Powódka i jej mąż posiadali doświadczenie związane z inwestycjami w papiery wartościowe, z sukcesem dokonali wcześniej transakcji znacznie przekraczających wartość przedmiotu niniejszego sporu. Sąd Okręgowy uznał, że brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności kontraktowej pozwanej.
Sąd Okręgowy wyłączył również możliwość przyjęcia ewentualnej odpowiedzialności pozwanego domu maklerskiego za niepoinformowanie powódki o złym stanie finansowym emitenta w sytuacji, gdy powódka i pozwany pozostawali w stałym kontakcie przed złożeniem przez powódkę formularza przyjęcia propozycji nabycia obligacji. Oferta emisji obligacji była ofertą publiczną, a dane dotyczące kondycji finansowej emitenta były publicznie dostępne. Powódka zaznajomiła się z dokumentami obrazującymi kondycję spółki przed wystosowaniem przyjęcia oferty nabycia obligacji. Okoliczność, iż dokonała tej analizy wyłącznie pobieżnie, nie zapoznając się gruntownie z publicznie dostępnymi warunkami emisji, nie może być uznana za źródło ewentualnej odpowiedzialności pozwanego za niedoinformowanie powódki co do warunków emisji, w szczególności warunków ustanowienia zabezpieczenia obligacji. Informacja o niewykupieniu przez emitenta obligacji wcześniej wyemitowanych została upubliczniona już po dokonaniu emisji obligacji wykupionych przez powódkę, toteż nie mogła ona rzutować na działanie pozwanego w trakcie pośredniczenia w emisji obligacji wykupionych przez powódkę. Sąd Okręgowy wskazał też, że o braku odpowiedzialności domu maklerskiego przesądza art. 156 ust. 1 lit. d ustawy z 29.07.2005 r. o obrocie instrum (...)