Nadmierne odsetki w ukrytej umowie pożyczki

Monitor Prawa Bankowego 2022/12 Grudzień

Wyrok Sądu Najwyższego z 26 maja 2021 r. (V CSKP 28/21)

W obrocie konsumenckim w relacji między podmiotem zawodowo trudniącym się prowadzeniem określonej działalności a konsumentem (nieprofesjonalistą) zachowaniem nielojalnym i niezgodnym z dobrymi obyczajami jest takie, które służy wykorzystaniu niedoświadczenia bądź braku profesjonalizmu drugiej strony nie tylko dla uzyskania przewagi w ramach stosunku obligacyjnego poprzez zastosowanie nieczytelnego i stanowiącego dla konsumenta swoistą „pułapkę” rozwiązania (mechanizmu) w zakresie kształtowania wzajemnych praw i obowiązków stron, ale także dla urzeczywistnienia celu w postaci uzyskania korzyści majątkowej pozostającej w rażącej dysproporcji do wzajemnego świadczenia profesjonalisty.

Wyrokiem z 12.10.2017 r. Sąd Okręgowy ustalił nieważność trzech czynności prawnych dokonanych 26.01.2006 r., tj. umowy pożyczki zawartej przez J.K. i B.K. z pozwaną B. LIMITED sp. z o.o. z siedzibą w L. na Cyprze (dalej: „B. sp. z o.o.”) w formie „porozumienia wekslowego”, pełnomocnictwa udzielonego przez J.K. i B.K. w formie aktu notarialnego (…) pozwanej B. sp. z o.o. do sprzedaży nieruchomości (...), a także oświadczenia J.K. i B.K. w formie aktu notarialnego (...) o ustanowieniu na rzecz B. sp. z o.o. hipoteki kaucyjnej do kwoty 80 000 zł na nieruchomości (...).

Sąd Okręgowy ustalił, że 16.02.2005 r. zgodnie z prawem spółek Republiki Cypryjskiej została zarejestrowana B. sp. z o.o. Udziałowcem w spółce na dzień 17.02.2010 r. była M. LIMITED, a w skład zarządu wchodzili dyrektorzy: G.M., A.A. oraz sekretarz: spółka E. Limited. Według stanu na 17.03.2005 r. T.B. i M.P. pełnili funkcje dyrektorów w B. sp. z o.o. W dniu 3.04.2006 r. B sp. z o.o. ustanowiła i powołała T.B. oraz M.P. na swoich przedstawicieli, umocowując ich między innymi do reprezentowania i podejmowania czynności w imieniu spółki, prowadzenia i zarządzania sprawami spółki, pożyczania pieniędzy, zawierania umów, reprezentowania spółki przed sądami i trybunałami. Pełnomocnictwa zostały udzielone do momentu odwołania przez zarząd lub w przypadku T.B. do 3.04.2007 r., a w przypadku M.P. do 13.03.2007 r.

Sąd Okręgowy ustalił, że gdy w 2006 r. J.K. utracił pracę, jedynym dochodem jego rodziny było wynagrodzenie B.K. w wysokości 1900 zł netto. Małżonkowie K. nie byli w stanie spłacać rat po 800 zł miesięcznie z tytułu zadłużenia z dwóch umów kredytowych wynoszącego łącznie ok. 18 000 zł, wszczęte zostało przeciwko nim tzw. postępowanie windykacyjne. Z uwagi na utratę zdolności kredytowej małżonkowie nie mogli uzyskać nowej pożyczki lub kredytu w banku, co pozwoliłoby na spłatę zaległego zadłużenia. W związku z tym zdecydowali się skorzystać ze znalezionej w gazecie oferty oddłużeniowej i pożyczkowej B. sp. z o.o. Dwaj przedstawiciele spółki, w tym T.B., obejrzeli ich dom celem wstępnej wyceny oraz zaproponowali pozwanym pożyczkę, przy czym z uwagi na koszty jej udzielenia, w tym prowizję, odsetki i koszty notarialne, zaproponowali pożyczkę w wysokości 40 000 zł, która miała pozwolić na spłatę zadłużenia małżonków K. i pokrycie kosztów udzielenia pożyczki. Jednocześnie T.B. i drugi przedstawiciel B. sp. z o.o. polecili małżonkom K. skontaktowanie się z firmą „B.”, za pośrednictwem której małżonkowie K. mieliby do miesiąca uzyskać pożyczkę, z której mogliby spłacić zadłużenie w B. sp. z o.o. T.B. zapewnił małżonków K., że nie będzie problemu z uzyskaniem pożyczki u „B.”, skutkiem czego będzie szybka spłata pożyczki wobec B. sp. z o.o. i ograniczenie odsetek od tej pożyczki do jednej lub dwóch rat miesięcznych po 2800 zł.

W celu wykonania powyższego zamiaru 26.01.2006 r. J.K. i B.K. stawili się w kance (...)