Potrącenie wierzytelności z umowy rachunku bankowego po ogłoszeniu upadłości posiadacza

Monitor Prawa Bankowego 2022/09 Wrzesień

Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z 23 stycznia 2019 r. (XIII Ga 709/18)

Na zasadach określonych w prawie upadłościowym bank może potrącić swoją wierzytelność wobec upadłego dłużnika z jego wierzytelnością wobec banku z tytułu umowy rachunku bankowego wchodzącą w skład masy upadłości.

Wyrokiem z 13.02.2018 r. w sprawie z powództwa syndyka masy upadłości A. sp. z o.o. przeciwko Bankowi o zapłatę 57 957,31 zł, Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 57 957,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 15.11.2016 r. do dnia zapłaty (…).

Sąd Rejonowy ustalił, że 18.05.2010 r. A. sp. z o.o. zawarła z Bankiem umowę o prowadzenie rachunku bankowego. Dnia 21.06.2012 r. A. sp. z o.o. zawarła z Bankiem umowę kredytu odnawialnego, zmienionego 4 aneksami, na kwotę 8 550 000 zł. W dniu 20.04.2016 r. pozwany wypowiedział przedmiotową umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu oraz wezwał do spłaty zadłużenia w kwocie 6 163 282,95 zł.

W dniu 29.08.2016 r. ogłoszono upadłość A. sp. z o.o. W dniu 7.10.2016 r. pozwany powiadomił syndyka o potrąceniu kwoty kapitału 5 498 183,96 zł z tytułu umowy o kredyt odnawialny z 21.06.2012 r. z wierzytelnością o zwrot środków pieniężnych znajdujących się na rachunku bankowym upadłej w kwocie 57 957,31 zł (…). Oświadczenie o potrąceniu zostało doręczone syndykowi 21.10.2016 r. W dniu 11.10.2016 r. pozwany zgłosił do sędziego-komisarza wierzytelność m.in. na kwotę 6 111 924,47 zł z tytułu wypowiedzianej umowy kredytu odnawialnego. Dnia 31.10.2016 r. syndyk masy upadłości A. sp. z o.o. wezwał pozwanego do zwrotu kwoty 57 957,31 zł, podnosząc, iż dokonane potrącenie jest niezgodne z prawem upadłościowym.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu w całości. Podstawą dochodzenia roszczenia jest art. 410 § 2 k.c. - świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Stan faktyczny w niniejszej sprawie nie jest sporny. Spór pomiędzy stronami dotyczy tego, czy środki pieniężne upadłego znajdujące się na rachunku bankowym prowadzonym przez Bank w dniu ogłoszenia upadłości wchodzą do masy upadłości i nie mogą być potrącone, czy są wierzytelnością posiadacza rachunku i mogą zostać potrącone z wierzytelnością Banku.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji, niewątpliwie środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym są wierzytelnością posiadacza rachunku wobec banku o wypłatę określonej sumy w pieniądzu, natomiast zobowiązanie banku do przechowywania tych środków jest zobowiązaniem do zaciągnięcia przez bank długu pieniężnego wobec posiadacza rachunku [zob. uchwała (7) SN z 14.06.1962 r. (VI KO 23/62), OSNKW 1963, nr 2, poz. 21]. Z przepisów prawa upadłościowego wynika, że z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego (…