Przymusowa restrukturyzacja banku a postępowanie cywilne

Monitor Prawa Bankowego 2023/07-08 Lipiec/Sierpień

Przymusowa restrukturyzacja banku i stosowane w niej instrumenty istotnie wpływają na postępowania sądowe, których restrukturyzowany podmiot jest stroną lub uczestnikiem. Wpływ ten przejawia się w szczególności w zmianach podmiotowych, a także zawieszeniu postępowania. Nad tymi właśnie kwestiami pochylono się w niniejszym artykule.

Bartosz Sierakowski

Wojciech Bobik

Przymusowa restrukturyzacja – uwagi wprowadzające

Do zagadnienia, będącego przedmiotem niniejszego opracowania, odnoszą się przepisy zarówno prawa unijnego, jak i ustawodawstwa krajowego. W obu porządkach występuje ono jednak pod różnymi nazwami. W dyrektywie BRRD[1] – w jej polskiej wersji językowej – określane jest mianem „restrukturyzacja i uporządkowana likwidacja”. W wersji angielskiej posłużono się terminem resolution. Z kolei w ustawie o BFG[2] – implementującej BRRD do polskiego prawa – użyto sformułowania „przymusowa restrukturyzacja”. Niezależnie od przyjętej konwencji językowej, każdy z wymienionych aktów prawnych traktuje o tym samym, czyli specjalnej procedurze przewidzianej na wypadek, gdy podmiot z sektora usług bankowych zagrożony jest upadłością.

Na szczeblu Unii Europejskiej dostrzeżono potrzebę wprowadzenia zestawu instrumentów, które pozwalałyby zminimalizować negatywne skutki złej sytuacji ekonomicznej instytucji finansowej dla całej gospodarki. W odpowiedzi na tę potrzebę przyjęto BRRD. Jej głównym założeniem jest wyznaczenie przez państwa członkowskie organu, który stwierdziwszy, że dana instytucja finansowa zagrożona jest upadłością i nie istnieje rozsądna szansa na zmianę tego stanu rzeczy przy wykorzystaniu innych środków, a ponadto że podjęcie działania leży w interesie publicznym, stosuje instrumenty restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji. Należą do nich: 1) zbycie działalności, 2) instytucja pomostowa, 3) wydzielenie aktywów, 4) umorzenie lub konwersja długu. Dyrektywa BRRD pozwala również państwom członkowskim przyznawać organom do spraw restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji dodatkowe narzędzia i uprawnienia. Ich dopuszczalność warunkowana jest jednak tym, aby po pierwsze – jeżeli są stosowane do grupy transgranicznej – nie stanowiły przeszkody do skuteczności grupowej restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, a po drugie, aby były spójne z celami takich operacji oraz ogólnymi zasadami, które nimi rządzą.

Zgodnie z art. 31 ust. 2 BRRD celami restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji są:

• zapewnienie ciągłości funkcji krytycznych,
• uniknięcie znaczących negatywnych skutków dla stabilności finansowej, w szczególności przez zapobiegnięcie efektowi domina, w tym w infrastrukturach rynkowych, oraz przez utrzymanie dyscypliny rynkowej,
• ochrona finansów publicznych przez ograniczenie do minimum polegania na nadzwyczajnym publicznym wsparciu finansowym,
• ochrona deponentów objętych zakresem dyrektywy 2014/49/WE i inwestorów objętych zakresem dyrektywy 97/9/WE,
• ochrona środków finansowych i aktywów należących do klientów.

Ponadto zastrzeżono, że realizując powyższe cele, organ dąży do zminimalizowania kosztów restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji oraz do uniknięcia spadku wartości, chyba że jest to niezbędne do osiągnięcia tych (...)