Konsekwencje prawne Brexitu dla ogłoszenia upadłości dłużnika w Wielkiej Brytanii
Monitor Prawa Bankowego 2022/01 Styczeń
Przedmiotem niniejszego opracowania jest zagadnienie upadłości dłużnika ogłoszonej w Wielkiej Brytanii. Pojawia się ono w praktyce bankowej. Z uwagi na wyjście Wielkiej Brytanii ze struktur Unii Europejskiej problematyka ta nabiera nowego znaczenia w odniesieniu do sytuacji prawnej polskiego wierzyciela. Omawiane zagadnienie ma wielowątkowy charakter. W opracowaniu położono nacisk na kwestie praktyczne. Rozważane są różne warianty możliwego postępowania.
Rafał Adamus
Brexit a upadłość transgraniczna
Uwagi wstępne
Wielka Brytania przestała być członkiem Unii Europejskiej od 1.02.2020 r., ale tzw. okres przejściowy dotyczący stosowania prawa UE w kontekście tzw. Brexituzakończył się 31.12.2020 r. Oznacza to, że od 1.01.2021 r. prawo UE, w tym przepisy o niewypłacalności, nie ma już zastosowania do Wielkiej Brytanii.
Do 31.12.2020 r. uznawanie postępowań upadłościowych oraz orzeczeń wydanych w tych sprawach między Wielką Brytanią a państwami członkowskimi UE podlegało regulacjom Unii Europejskiej. Miarodajne przepisy prawa UE miały skutek bezpośredni dla uczestników obrotu prawnego i – zbliżając się do tzw. zasady uniwersalizmu – przewidywały automatyczne uznawanie zagranicznych postępowań upadłościowych na obszarze UE (a nawet szerzej: na obszarze całego Europejskiego Obszaru Gospodarczego), z wyjątkiem Danii.
Uznawanie postępowań upadłościowych między Wielką Brytanią a państwami członkowskimi UE po 1.01.2021 r. odbywa się na innych zasadach. Wobec wyjścia Wielkiej Brytanii z obszaru prawa UE, istnieją inne podstawy prawne do uznawania w Wielkiej Brytanii postępowań i orzeczeń sądowych w sprawach upadłościowych z państw członkowskich UE (Cross-Border Insolvency Regulations 2006). W Wielkiej Brytanii wprowadzono zasady określone w ustawie modelowej UNCITRAL dotyczącej niewypłacalności transgranicznej. Z kolei uznawanie brytyjskich postępowań i orzeczeń w sprawach upadłościowych na terenie UE podlega właściwemu prawu krajowemu innego państwa.
Umowa o wystąpieniu pomiędzy Wielką Brytanią a UE
Umowa o wystąpieniu (The Withdrawal Agreement) uzgodniona między Wielką Brytanią a UE 17.10.2019 r.[1], która została wdrożona do prawa angielskiego 23.01.2020 r. przez tzw. Ustawę europejską z 2020 r. (European Withdrawal Agreement Act 2020)[2], przewidywała, że prawo UE dotyczące upadłości będzie nadal mieć zastosowanie do postępowań upadłościowych, pod warunkiem wszczęcia postępowania głównego przed 31.12.2020 r. W tym akcie prawnym nie sprecyzowano, czy przepisy rozporządzenia UE w sprawie upadłości[3] będą nadal obowiązywać w przypadku wszczęcia jedynie postępowania wtórnego. Oznacza to, że Wielka Brytania będzie nadal uznawać postępowania upadłościowe wszczęte w innych państwach członkowskich UE i otrzyma wzajemne uznanie postępowania upadłościowego wszczętego na terytorium Wielkiej Brytanii, jeżeli postępowanie główne rozpoczęło się przed 1.01.2021 r.
W konsekwencji, zgodnie z The Withdrawal Agreement, prawo UE dotyczące międzynarodowej upadłości będzie miało zastosowanie w odniesieniu do Wielkiej Brytanii wyłącznie do tych postępowań upadłościowych, w których główne postępowania upadłościowe zostały otwarte przed końcem okresu przejściowego.
Międzynarodowe prawo upadłościowe UE stosowane do 31.12.2020 r.
Międzynarodowe prawo o niewypłacalności odnosi się do zagadnień prawa upadłościowego i prawa restrukturyzacyjnego związanych z tzw. elementem obcym. Z punktu widzenia państwa członkowskiego UE zasadniczo obowiązują dwa poziomy regulacji zagadnień międzynarodowego prawa o niewypłacalności:
- poziom prawa Unii Europejskiej (z pierwszeństwem jego stosowania) oraz
- poziom prawa narodowego (polskiego).
Źródłem prawa UE jest przede wszystkim rozporządzenie 2015/848. Wcześniej obowiązujące w tej materii rozporządzenie (WE) nr 1346/2000 zostało uchylone. Rozporządzenie 2015/848 reguluje takie zagadnienia jak: jurysdykcja międzynarodowa, prawo właściwe dla postępowania upadłościowego i jego skut (...)