Prezentowanie opłat w umowach ubezpieczenia z UFK
Monitor Prawa Bankowego 2023/5 Maj
Pismo Urzędu KNF z 28 stycznia 2022 r.
Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego dotyczące sposobu prezentowania opłat w umowach ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym
Umowa ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (dalej również: „umowa ubezpieczenia z UFK”) jest specyficzną odmianą umowy ubezpieczenia, łączącą funkcję ochronną, charakterystyczną dla tradycyjnie pojmowanego ubezpieczenia na życie, z funkcją oszczędnościowo-inwestycyjną. W ramach tej umowy, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do wypłaty świadczenia z tytułu śmierci lub dożycia oraz do lokowania, na ryzyko klienta, zgromadzonych w UFK aktywów pochodzących ze składek, zaś klient zobowiązuje się do zapłaty składki ubezpieczeniowej. W przypadku takiej umowy mamy zatem do czynienia z połączeniem ochrony ubezpieczeniowej z gromadzeniem kapitału.
Umowę ubezpieczenia z UFK cechuje wysoki poziom złożoności i wynikająca z tego trudność zrozumienia przez klientów jej konstrukcji, a przede wszystkim ryzyk związanych z jej funkcjonowaniem. W szczególności, złożoność umowy ubezpieczenia z UFK przejawia się w sposobie formułowania postanowień tej umowy w zakresie opłat z niej wynikających, do których poniesienia zobowiązuje się klient. Zostało to dostrzeżone przez ustawodawcę, który, w art. 23 ustawy z 11.09.2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1130, ze zm., dalej: „ustawa o działalności ubezpieczeniowej”), wskazał obowiązkowe elementy tej umowy, w tym, zgodnie z jej art. 23 ust. 1 pkt 5 – tytuły i wysokość opłat pobieranych ze składek ubezpieczeniowych, z aktywów UFK lub przez umorzenie jednostek uczestnictwa UFK. W ocenie ustawodawcy, z uwagi na znaczną złożoność tej umowy, należy zapewnić klientowi dostęp do pełnej i wyczerpującej informacji na temat opłat z nią związanych. Ustawodawca pozostawił jednakże zakładom ubezpieczeń szeroki margines swobody w zakresie określania tytułów pobieranych opłat. W zakresie opłat umowa ubezpieczenia z UFK jest bowiem kształtowana przede wszystkim w ramach swobody umów. W rzeczywistości jednak, decydujący wpływ na kształt umowy ma zakład ubezpieczeń, ponieważ umowa ubezpieczenia z UFK ma charakter adhezyjny, a negocjowanie jej warunków jest, co do zasady, niemożliwe. W efekcie należy wskazać, że złożoność i nieprzejrzystość postan (...)