Zarządzanie produktowe

Monitor Prawa Bankowego 2022/02 Luty

1. Uwagi ogólne

Celem wprowadzenia regulacji w zakresie zarządzania produktowego w ramach świadczenia usług maklerskich było uporządkowanie strategii dystrybucyjnych firm inwestycyjnych[1],a także podniesienie jakości świadczenia tych usług poprzez określenie katalogu instrumentów, które mogą być ich przedmiotem. Wymogi z zakresu zarządzania produktowego powinny w istotny sposób ograniczać m.in. zjawisko tzw. missellingu.

Wymogi z zakresu zarządzania produktowego są uregulowane w ustawie z 29.07.2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (dalej: „Ustawa o obrocie”) oraz rozporządzeniu Ministra Finansów z 30.05.2018 r. w sprawie trybu i warunków postępowania firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, oraz banków powierniczych (dalej: „Rozporządzenie”).

Zgodnie z § 143 ust. 1 Rozporządzenia, wymogi w zakresie zarządzania produktowego nie mają zastosowania do instrumentów finansowych wyemitowanych lub wystawionych przed dniem wejścia w życie tego Rozporządzenia, tj. przed 22.06.2018 r., jeśli były one oferowane, rekomendowane lub w inny sposób udostępniane do nabycia lub objęcia przed tym dniem. Jeśli firma inwestycyjna oferuje, rekomenduje lub w inny sposób udostępnia do nabycia lub objęcia instrumenty finansowe po 22.06.2018 r., jeżeli zostały one wyemitowane lub wystawione przed tym dniem, musi stosować wymogi z zakresu zarządzania produktowego.

Stanowisko koncentruje się na wymogach z zakresu zarządzania produktowego, dotyczących firm inwestycyjnych rekomendujących, oferujących lub w inny sposób umożliwiających nabycie lub objęcie instrumentu finansowego (Rozdział 2 Oddział 5 Rozporządzenia)[2]. Stanowisko ogranicza się do wybranych aspektów wymogów z zakresu zarządzania produktowego i nie powinno być traktowane jako kompleksowe opracowanie w tym zakresie.

W dniu 14.02.2020 r. zostało opublikowane „Stanowisko Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie świadczenia przez firmy inwestycyjne oraz banki, o których mowa w art. 70 ust. 2 Ustawy usług doradztwa inwestycyjnego”, w którym została opisana relacja wymogów prawa z zakresu zarządzania produktowego i świadczenia usługi doradztwa inwestycyjnego.

2. Wymóg określenia grupy docelowej

Zgodnie z § 37 Rozporządzenia firma inwestycyjna określa grupę docelową dla danego instrumentu finansowego i usługi maklerskiej. W ramach tego procesu firma inwestycyjna określa klientów, których potrzebom, cechom i celom instrument finansowy nie odpowiada, ustalając w ten sposób tzw. negatywną grupę docelową.

Obowiązek określenia grupy docelowej oraz oferowania, rekomendowania lub w inny sposób umożliwiania nabycia lub objęcia instrumentu finansowego zgodnie z grupą docelową nie może być zastąpiony przeprowadzeniem testu odpowiedniości usługi maklerskiej czy instrumentu finansowego będącego przedmiotem tej usługi (§ 44 ust. 2 Rozporządzenia).

Przy określaniu grupy docelowej oraz negatywnej grupy docelowej uwzględnia się co najmniej kryteria takie jak:

• rodzaj klienta, do którego dany produkt jest skierowany,

• wiedzę i doświadczenie klienta w odniesieniu do danego rodzaju instrumentu finansowego,

• sytuację finansową klienta,

• tolerancję ryzyka oraz

• cele inwestycyjne i potrzeby inwestycyjne.

Ponadto, zgodnie z § 37 ust. 1 Rozporządzenia, firma inwestycyjna (występując w roli dystrybutora) określa grupę docelową dla danego instrumentu finansowego, nawet jeżeli emitent lub wystawca tego instrumentu nie określił grupy docelowej.

Określając grupę docelową firma inwestycyjna powinna wziąć również pod uwagę koszty i strukturę opłat związanych z danym instrumentem finansowym (§ 31 ust. 7 Rozporządzenia). Przykładowo, jeśli nabycie instrumentu finansowego wymaga poniesienia wysokich opłat początkowych, które nie mogą zostać pokryte w krótkim czasie ze zwrotu z inwestycji, taki instrument nie powinien się znajdować w grupie docelowej instrumentów krótkoterminowych. Sposób określenia wpływu kosztów i opłat na zwrot z inwestycji powinien być odpowiednio udokumentowany, a struktura kosztów i opłat związanych z instrumentem finansowym powinna być określona w taki sposób, by pozwalała na taką ocenę.

Zgodnie z § 37 ust. 2 Rozporządzenia, firma inwestycyjna określa grupę docelową instrumentu finansowego lub usługi na etapie ustalan (...)