Przejście zabezpieczeń w razie przymusowej restrukturyzacji banku
Monitor Prawa Bankowego 2023/07-08 Lipiec/Sierpień
Przymusowa restrukturyzacja banku na ogół wiąże się z głęboką ingerencją prawną w sferę jego stosunków majątkowych. Aktywa oraz pasywa banku podlegają istotnemu przekształceniu na podstawie decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Często dokonuje się ich rozczłonkowania oraz przeniesienia na inny podmiot. Proces ten obejmuje również zabezpieczenia wierzytelności banku.
Tomasz Czech
W ustawie o BFG[1], dokonując transpozycji BRRD[2], unormowano zasady, instrumenty oraz procedury przymusowej restrukturyzacji banku. Zmierza ona m.in. do zapewnienia kontynuacji funkcji krytycznych realizowanych przez restrukturyzowany bank (zob. art. 66 pkt 3 u.BFG). W tym celu konieczna jest identyfikacja stanu i przebiegu takich funkcji oraz zasobów, za pomocą których są wykonywane.
Zasoby te, stosownie do okoliczności, zostają wydzielone oraz przetransferowane z restrukturyzowanego banku. Mogą one obejmować m.in. wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek pieniężnych albo innych usług finansowych, wraz z zabezpieczeniami ich spłaty.
W działaniach restrukturyzacyjnych istotna jest jakość ekonomiczna wydzielanych zasobów. Powinna być na tyle wysoka, aby pozwoliła na sprawne kontynuowanie funkcji krytycznych banku w sposób opłacalny gospodarczo. Istotną rolę w tej mierze odgrywają zabezpieczenia osobiste oraz rzeczowe, umożliwiając – w razie potrzeby – odzyskanie wartości funduszy udostępnionych klientom. Dlatego powinny zostać przeniesione na równi z zabezpieczonymi wierzytelnościami banku.
Instrumenty przymusowej restrukturyzacji
W art. 110 ust. 1 u.BFG wymieniono katalog instrumentów przymusowej restrukturyzacji[3]. W ramach działań restrukturyzacyjnych Bankowy Fundusz Gwarancyjny może zastosować następujące środki prawne:
- przejęcie przedsiębiorstwa,
- instytucja pomostowa,
- umorzenie lub konwersja zobowiązań,
- wydzielenie praw majątkowych.
Zasadniczym mechanizmem restrukturyzacji banku jest wyodrębnienie jego przedsiębiorstwa (z wyłączeniami dotyczącymi źle rokujących aktywów i pasywów) lub zespołu składników majątkowych oraz zobowiązań, ewentualnie praw udziałowych, a następnie ich przeniesienie na inny podmiot, który zapewni kontynuowanie – w całości lub w części – prowadzonej działalności bankowej. Nabywcą może stać się:
- podmiot przejmujący,
- instytucja pomostowa,
- podmiot zarządzający aktywami.
Podstawą takiego nabycia jest decyzja administracyjna wydana przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, czyli polski organ przymusowej restrukturyzacji. W jej wyniku – w odniesieniu do oznaczonych składników majątkowych i zobowiązań – dochodzi do następstwa prawnego po restrukturyzowanym banku.