Odpowiedzialność dłużnika hipotecznego w razie wypowiedzenia umowy kredytu

Monitor Prawa Bankowego 2025/02 Luty

Umowa kredytu pod względem ważności i skuteczności nie może być oceniana odmiennie w stosunku do kredytobiorcy, a inaczej w stosunku do dłużników rzeczowych przez wzgląd, że ci ostatni nie udzielili zabezpieczenia hipotecznego w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej.

W ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu […] Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Zamknięty domagał się zasądzenia od pozwanych H.O., D.O. i S.O. in solidum kwoty 1 547 820 zł, przy czym w odniesieniu do pozwanych D.O. i S.O. z ograniczeniem ich odpowiedzialności do udziałów w prawie własności nieruchomości objętej księgą wieczystą […], która została obciążona hipoteką kaucyjną zabezpieczającą spłatę kredytu zaciągniętego przez pozwaną H.O. Na powyższą kwotę składała się należność główna w postaci kapitału niespłaconego kredytu w kwocie 1 077 328,95 zł, zaś pozostałą część stanowiła suma skapitalizowanych odsetek umownych naliczanych w ramach rat kapitałowych i odsetek umownych od należności kredytowej przeterminowanej.

Wyrokiem z 5.11.2018 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo i rozstrzygnął o kosztach procesu. W uzasadnieniu ustalił, że pozwana H.O. 28.12.2009 r. w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą zawarła z Bankiem umowę kredytu hipotecznego w kwocie 1 025 000 zł denominowanego we frankach szwajcarskich (CHF), przy czym przeliczenie kwoty wypłaconego kredytu w PLN nastąpiło po kursie kupna CHF określonym w tabeli kursowej Banku-kredytodawcy, zaś wysokość rat była przeliczana zgodnie z kursem sprzedaży CHF określonym w tabeli kursowej Banku-kredytodawcy. Zaprzestanie spłaty kredytu uprawniało Bank do podjęcia działań upominawczych, z wypowiedzeniem umowy kredytowej włącznie. Pozwana spłacała kredyt do sierpnia 2012 r. i z tego tytułu spłaciła łącznie kwotę 263 990 zł, a ponadto kredytodawca uzyskał odszkodowanie z ubezpieczenia niskiego wkładu kredytu w kwocie 164 531 zł.

W dniu 23.09.2013 r. wystawił przeciwko pozwanym bankowy tytuł egzekucyjny na łączną kwotę 1 170 333 zł, któremu została nadana sądowa klauzula wykonalności. Wszczęte postępowanie egzekucyjne zostało umorzone w maju 2015 r. na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 k.p.c.

W dniu 28.04.2016 r. pomiędzy następcą prawnym Banku a powodem została zawarta umowa przelewu wierzytelności obejmująca także wierzytelność w stosunku do pozwanej H.O. wynikającą z opisanej wyżej umowy kredytu. Następnie na wniosek powoda sąd wieczystoksięgowy dokonał wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego.

W ocenie Sądu pierwszej instancji powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie, gdyż powód nie wykazał, aby jego poprzednik prawny (kredytodawca) przed wypowiedzeniem umowy kredytu wszczął tryb przewidziany w art. 75c ustawy z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2324, dalej: „p.b.”), co w konsekwencji skutkowało bezskutecznością wypowiedzenia umowy kredytowej. Ponadto powód nie przedstawił dowodów świadczących o dokonaniu wypowiedzenia (wezwanie i wypowiedzenie) w stosunku do dłużników rzeczowych (…).

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że zasądził na rzecz powoda od pozwanych kwotę 590 000 zł z zastrzeżeniem, że spłata dokonana przez jednego z nic (...)