Soft law Generalnego Inspektora Informacji Finansowej jako instrument kształtujący praktykę stosowania ustawy o AML

Monitor Prawa Bankowego 2024/11 Listopad

Przeciwdziałanie praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu stanowi coraz istotniejszą gałąź regulacji compliance. Polska ustawa[1] implementująca dyrektywy unijne obejmuje szeroki krąg podmiotów (instytucji obowiązanych). Główny organ nadzoru, czyli Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF), korzystając ze swoich ustawowych kompetencji, wydaje różnego rodzaju komunikaty. Istotna treść komunikatów oraz ich wysoka liczba skłaniają, aby się im przyjrzeć. W artykule omówiono charakter prawny komunikatów GIIF jako instrumentu soft law, a także podjęto próbę opisu ich znaczenia praktycznego.

Maciej Sawczuk

Generalny Inspektor Informacji Finansowej – wraz z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych jako naczelnym organem informacji finansowej – jest organem administracji rządowej właściwym w sprawach przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu[2]. Katalog kompetencji GIIF zawarty w ustawie o AML obejmuje m.in. podejmowanie działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, w szczególności udostępnianie wiedzy i informacji z zakresu przepisów tej ustawy w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie podmiotowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych (art. 12 ust. 1 pkt 11 u.p.p.p.).

Zadania te GIIF realizuje głównie przez wydawanie licznych komunikatów, publikując je na stronie Ministerstwa Finansów[3]. W tym artykule zastanowimy się nad:

• charakterem prawnym komunikatów GIIF,
• komunikatami GIIF najistotniejszymi dla praktyki stosowania ustawy o AML,
• praktycznym znaczeniem komunikatów GIIF.

Źródła prawa powszechnie obowiązującego w Polsce

Według stanowiska doktryny prawa konstytucyjnego: „Źródła prawa powszechnie obowiązującego są wymienione przede wszystkim w art. 87 [Konstytucji].
Są to: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia oraz akty prawa miejscowego. Inne akty normatywne, które mają – w całości bądź w pewnym zakresie – charakter powszechnie obowiązujący, zostały wskazane w art. 91 ust. 3 Konstytucji (prawo stanowione przez organizację międzynarodową o charakterze integracyjnym), art. 112 i 124 Konstytucji (regulaminy izb parlamentu), art. 234 Konstytucji (rozporządzenie Prezydenta z mocą ustawy wydawane w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie), art. 235 Konstytucji (ustawa o zmianie Konstytucji)”[4].

W kontekście przedmiotu artykułu do źródeł prawa możemy zaliczyć przede wszystkim: dyrektywy unijne (zwłaszcza 2015/849 oraz 2018/843), ustawę o AML, rozporządzenia wykonawcze wydane na podstawie tej ustawy. Wśród nich nie ma komunikatów GIIF. Należy rozpatrywać je w kategoriach soft law.

Ko (...)