Zwrot świadczeń emerytalnych wpłaconych na rachunek wspólny po śmierci współposiadaczy

Monitor Prawa Bankowego 2023/12 Grudzień

Wyrok Sądu Najwyższego z 26 października 2022 r. (II USKP 10/22)

Organ rentowy może dochodzić od banku zwrotu świadczenia emerytalnego za okres po śmierci świadczeniobiorcy, jeśli świadczenie to wpłynęło na rachunek wspólny świadczeniobiorcy i osoby trzeciej, nawet po śmierci obojga współposiadaczy tego rachunku.

Sąd Okręgowy wyrokiem z […] 2018 r., wydanym na skutek odwołania wniesionego przez Bank S.A. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych […] Oddziału w Warszawie z 24.04.2017 r., którą zobowiązano go do zwrotu nienależnego świadczenia za okres od 1.05.2016 r. do 28.02.2017 r. w kwocie 39 609,50 zł, zmienił tę decyzję, stwierdzając, że nie zobowiązuje Banku do zwrotu kwoty 39 609,50 zł oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił, że organ rentowy decyzją z 15.04.2008 r. przyznał J.S. prawo do emerytury, ustalając stały termin płatności świadczenia na 10. dzień każdego miesiąca. W dniu 30.06.2010 r. J.S. i E.S. zawarli z Bankiem umowę rachunku bankowego, na mocy której założony rachunek stał się rachunkiem wspólnym. Zgodnie z dołączonym do umowy regulaminem każdy ze współposiadaczy rachunku był uprawniony do dysponowania bez ograniczeń środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku […], w tym do wypowiedzenia umowy. Do rachunku wspólnego nie można było złożyć dyspozycji na wypadek śmierci i nie mogły być z niego pokrywane wydatki z tytułu kosztów pogrzebu współposiadacza rachunku. Natomiast w sytuacji śmierci jednego ze współposiadaczy rachunku, rachunek miał być nadal prowadzony jako rachunek wspólny (§ 5 i 6 regulaminu). Świadczenie emerytalne było wypłacane J.S. na ten rachunek bankowy. E.S. zmarła w dniu […] 2016 r., natomiast J.S. zmarł w dniu […] 2016 r. Emerytura za okres od 1.05.2016 r. do 28.02.2017 r. w łącznej kwocie 39 609,50 zł została przekazana na opisany wcześniej rachunek bankowy.

Sąd pierwszej instancji ustalił ponadto, że 22.04.2016 r. do organu rentowego wpłynął odpis skróconego aktu zgonu J.S. Organ rentowy 15.02.2017 r. zwrócił się do Banku o zwrot świadczenia za okres od 1.05.2016 r. do 28.02.2017 r. w łącznej kwocie 39 609,50 zł. Bank w piśmie z 3.03.2017 r. poinformował jednak organ rentowy, że nie może zrealizować zwrotu świadczenia, ponieważ rachunek, na któ (...)