Wpis na rachunek bankowy w wyniku transakcji nieautoryzowanej

Monitor Prawa Bankowego 2022/01 Styczeń

Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 12 marca 2020 r. (IV CSK 568/18)

Wpis na rachunku bankowym w postaci jego obciążenia musi mieć podstawę w postaci zlecenia pochodzącego od uprawnionego podmiotu, którym jest posiadacz rachunku bankowego, będący stroną umowy rachunku bankowego z bankiem, lub osoba przez niego do tego umocowana. Obciążenie rachunku bankowego bez takiego polecenia powoduje, że wpis na rachunku bankowym nie odzwierciedla rzeczywistej wysokości wierzytelności posiadacza wobec banku z tytułu zdeponowanych w banku środków.

Tomasz Czech

I. W glosowanym wyroku Sądu Najwyższego poruszono kilka interesujących zagadnień związanych z prowadzeniem rachunków bankowych oraz odpowiedzialnością banku za transakcje nieautoryzowane.

W sprawie, w której wydano ten wyrok, bank prowadził rachunek bankowy dla osoby fizycznej (indywidualnego przedsiębiorcy). Do rachunku złożono kartę wzorów podpisów, w której ujawniono – jako osobę upoważnioną – żonę posiadacza. Następnie umowę rachunku rozwiązano i zawarto nową. Osią sporu była kwestia, czy złożona uprzednio karta wzorów podpisów pozostawała aktualna w odniesieniu do nowej umowy.

Spór ten powstał w związku z dyspozycją przelewu w wysokości 900 000 zł, którą złożyła żona ujawniona na karcie wzorów podpisów. Była ona skonfliktowana z mężem i przelew zleciła bez jego wiedzy. Bank wykonał tę dyspozycję. Kwotę 900 000 zł przelano na rachunek indywidualny żony prowadzony w tym samym banku.

Posiadacz rachunku (mąż) zakwestionował ten przelew. Podniósł, że żona nie dysponowała upoważnieniem do jego zlecenia. Przeprowadziwszy analizę, bank stwierdził, że zlecenie złożyła osoba nieuprawniona, więc zablokował sumę 750 000 zł na rachunku żony. Zdążyła ona uprzednio wypłacić w gotówce pozostałą część środków (150 000 zł). Następnie bank dokonał korekty księgowej (storno) na rachunku żony co do kwoty 750 000 zł i przywrócił wpis tej kwoty na rachunku męża.

 W złożonym pozwie żona domagała się od banku zapłaty kwoty 75 001 zł jako odszkodowania za dokonanie – bez jej zgody – zwrotnego przelewu. 

 II. Na wstępie warto poświęcić kilka słów znaczeniu karty wzorów podpisów, którą składa się do rachunku bankowego[1 (...)