Ważność umowy kredytu indeksowanego zawartego z przedsiębiorcą

Monitor Prawa Bankowego 2024/12 Grudzień

Nie każda sytuacja, w której pozostawiono jednej ze stron umowy dookreślenie zakresu spełnienia świadczenia (a tym bardziej – terminu jego spełnienia w określonych ramach czasowych), prowadzić powinna do konstatacji, że umowa pozostaje w sprzeczności z naturą (właściwością) stosunku czy w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. Do dokonania oceny umowy z tego punktu widzenia niezbędne jest dokładne zbadanie praktyki obrotu gospodarczego, w tym ustalenie, czy praktyka ta przekształciła się w ustalony zwyczaj w rozumieniu art. 56 k.c., zbadanie dotychczasowego zachowania strony określającej zakres świadczenia w podobnych relacjach poprzedzających zawarcie badanej umowy (w szczególności pod kątem stosowania rynkowych czy odmiennych od rynkowych kryteriów), świadomości drugiej strony umowy wynikającej m.in. z pozostawania stroną umów o podobnym charakterze.

Wyrokiem z 23.01.2020 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo Z.H. i M.H. przeciwko Bankowi oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania. Wyrokiem z 4.09.2020 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu Okręgowego w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie 106 497,45 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie i oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz oddalił apelację w pozostałej części. Powodowie ostatecznie domagali się zasądzenia od pozwanego 400 000 zł i 86 240 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty.

W ocenie Sądu Okręgowego zawarta między stronami umowa kredytu była umową ważną i zgodną z obowiązującymi przepisami. W szczególności nie zachodziła jej nieważność, o której mowa w art. 58 k.c., ponieważ umowa kredytu nie była sprzeczna z ustawą, zasadami współżycia społecznego i nie miała na celu obejścia ustawy. Umowna waloryzacja zobowiązania wyrażonego w złotych wartością CHF była dopuszczalna w dacie zawarcia umowy w świetle art. 385 § 2 k.c.

Umowa kredytu określała kwotę i walutę kredytu (1 998 285,70 zł), a także zasady i termin spłaty kredytu (spłata w ciągu 240 miesięcy, tj. do 15.12.2025 r., poprzez comiesięczną zapłatę kapitału wraz z odsetkami w terminach i kwotach zawartych w harmonogramie sporządzonym w CHF) i wysokość oprocentowania kredytu, a także warunki jego zmiany. Zasady oprocentowania zmiennego ustalone umową spełniają, zdaniem Sądu pierwszej instancji, podstawowe kryteria wyznaczone przez art. 69 ust. 2 pkt 5 i art. 76 ustawy – Prawo bankowe (dalej: „p.b.”).

Sąd uznał, że waloryzacja wartością CHF kredytu zaciągniętego przez powodów nie może być uznana za sprzeczną z prawem. Ustawodawca sam potwierdził ważność tej umowy, wprowadzając ustawą z 29.07.2011 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw nowelizację art. 69 p.b. Brak takiej regulacji we wcześniejszym okresie nie skutkował nieważnością umów zgodnie z zasadą swobody umów.

Sąd pierwszej instancji nie dopatrzył się również sprzeczności umowy z istotą (naturą) zobowiązania, zasadami współżycia społecznego, dobrymi obyczajami czy zasadą swobody kontraktowej. W ocenie tego Sądu nie ma podstaw do twierdzenia, że bank uchybił obowiązkom informacyjnym i powinien był uprzedzić powodów o tym, że kurs CHF ulegnie tak znacznemu podwyższeniu, ponieważ nie zostało udowodnione, że w chwili udzielania kredytu bank miał taką wiedzę lub przy zachowaniu należytej staranności – nawet przy założeniu profesjonalnego charakteru prowadzonej działalności – mógł taką wiedzę uzyskać.

Zdaniem Sądu Okręgowego w okolicznościach niniejszej sprawy powodowie nie wykazali, że zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu naruszała w jakikolwiek sposób zasadę lojalności i słuszności kontraktowej, zasadę uczciwego obrotu czy też zasadę braku rażącej dysproporcji świadczeń każdej ze stron. Powodowie dokonali świadomie wyboru kredytu i jego warunków, które w chwili zawierania umowy niewątpliwie były dla nich korzystne.

Jednocześnie Sąd Okręgowy uznał, że powodom nie przysługuje ochrona właściwa dla konsumentów, bowiem środki pochodzące z kredytu przeznaczone zostały na rozbudowę hotelu […] i zakup przyległych do tego hotelu działek dla potrzeb prowadzonej przez powoda działalności gospodarczej jako wspólnika spółki cywilnej […]. Poza (...)