Upadłość osoby fizycznej w Niemczech a dochodzenie wierzytelności przez bank

Monitor Prawa Bankowego 2023/01 Styczeń

Sytuacja, w której osoba fizyczna po zaciągnięciu kredytu, zwykle hipotecznego, w polskim banku wyjechała w celach zarobkowych do Niemiec i ostatecznie tam doszło do otwarcia wobec niej postępowania upadłościowego, nie jest rzadkością w praktyce bankowej. W niniejszym artykule omawiam istotne zagadnienia prawne związane z typową sytuacją tego rodzaju.

Aleksandra Krawczyk

Case study – opis przypadku

Aneta G., ówcześnie zamieszkała we Wrocławiu, zaciągnęła kredyt w banku ABC z siedzibą w Warszawie w styczniu 2008 r. Spłata kredytu została zabezpieczona przez ustanowienie hipoteki na nieruchomości stanowiącej wyłączną własność Anety G. Niedługo po zaciągnięciu kredytu Aneta G. straciła pracę w Polsce i wyjechała do Niemiec, gdzie początkowo znalazła zatrudnienie w oparciu o umowę o pracę, a następnie od 2015 r. prowadziła własną działalność gospodarczą.

Na wniosek niemieckiej instytucji zabezpieczenia społecznego, w związku z nieregulowaniem składek, doszło do otwarcia postępowania upadłościowego wobec Anety G. w Niemczech w kwietniu 2022 r. Postępowanie jest w toku.

Aneta G. zaprzestała spłacania kredytu zaciągniętego w Polsce. Z tego powodu bank ABC, po przeprowadzeniu postępowania sądowego o zapłatę przeciwko Anecie G., doprowadził w maju 2021 r. do wszczęcia egzekucji z zabezpieczonej nieruchomości. Egzekucja jest w toku. Bank zastanawia się, jak dalej będzie wyglądać dochodzenie zaspokojenia od dłużniczki.

Uznanie i skuteczność niemieckiego postępowania upadłościowego w Polsce

Kwestię uznawalności i skuteczności postępowań zbiorowych określonych w przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej, które dotyczą niewypłacalności, regulują przepisy rozp. up.[1]. Zgodnie z art. 84 ust. 1 zd. 1 rozp. up. przepisy te stosuje się jedynie do postępowań upadłościowych, które zostały wszczęte od 26.06.2017 r. Do postępowań rozpoczętych wcześniej zastosowanie znajduje poprzednio obowiązujące rozporządzenie w sprawie postępowania upadłościowego, tj. rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z 29.05.2000 r. Co jednak ważne, stosownie do art. 84 ust. 1 zd. 2 rozp. up. do czynności dokonanych przez dłużnika przed 26.06.2017 r. stosuje się prawo, które stosowało się do tych czynności w chwili ich dokonania.

W takich przypadkach, jak opisywany w niniejszym artykule, gdzie stosunek prawny dłużnik-wierzyciel trwa przez wiele lat, może zatem dochodzić do sytuacji, w której zastosowanie znajdują różne regulacje prawne, w tym te same przepisy, ale w różnym brzmieniu, aktualnym albo na dzień dokonania określonej czynności przez dłużnika, albo na dzień otwarcia postępowania upadłościowego. Jako przykład wskazać można sytuację, gdy – jeszcze przed wszczęciem postępowania upadłościowego i przed wejściem w życie rozp. up. – dłużnik dokonał rozporządzenia swoim majątkiem w sposób pozwalający na podważenie ważności czy ubezskutecznienie tej czynności, np. darował jedyny majątek na rzecz osób bliskich. Do takiej czynności znajdują zastos (...)