Terytorialny zakres zastosowania Rozporządzenia MiCA

Monitor Prawa Bankowego 2024/07-08 Lipiec/Sierpień

W artykule poddano analizie zakres terytorialny zastosowania Rozporządzenia MiCA[1]. Zagadnienia terytorialne świadczenia usług powiązanych z walutami wirtualnymi były przedmiotem wypowiedzi i decyzji organów nadzoru już na gruncie regulacji prawnych sprzed MiCAR, tj. wynikających z krajowych implementacji V Dyrektywy AML[2]. Należy się spodziewać, że w momencie rozpoczęcia stosowania MiCAR omawiane zagadnienie nabierze jeszcze istotniejszego znaczenia. Artykuł ma na celu zarysowanie kluczowych zagadnień związanych z terytorialnym zakresem zastosowania MiCAR i praktycznych skutków, które mogą one spowodować dla uczestników rynku.

Szymon Zych

Podstawowym przepisem regulującym kwestię terytorialnego zakresu zastosowania MiCAR jest art. 2 ust. 1, zgodnie z którym ten akt prawny: „ma zastosowanie do osób fizycznych i prawnych oraz niektórych innych przedsiębiorstw uczestniczących w emisji, ofercie publicznej i dopuszczaniu do obrotu kryptoaktywów lub świadczących usługi związane z kryptoaktywami w Unii”.

Jedną z naczelnych zasad prawa międzynarodowego jest prawo państwa do władczego kształtowania sytuacji faktycznej i prawnej osób, rzeczy i zdarzeń na jego terytorium (zasada jurysdykcji terytorialnej)[3]. Prawo to wykonywane jest przez państwa również poprzez zawieranie traktatów międzynarodowych, które wiążą państwa w odniesieniu do całych ich terytoriów (chyba że odmienny zamiar wynika z traktatu lub został ustalony w inny sposób)[4]. W przypadku Unii Europejskiej, obszarem terytorialnym zakresu zastosowania prawa Unii (w tym rozporządzeń) jest obszar terytoriów państw członkowskich Unii Europejskiej[5]. Posługiwanie się w aktach prawnych pojęciem „terytorium Unii”, czy normowanie zdarzeń, które wydarzyły się „w Unii” jest konwencją prawną, w której terytorium Unii stanowi zbiorcze określenie na połączone terytoria wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej[6]. Jak wynika więc z powyższych uwag, MiCAR znajduje zastosowanie na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.

O ile w przypadku tradycyjnej gospodarki zasada jurysdykcji terytorialnej nie budziła większych wątpliwości praktycznych, o tyle w erze gospodarki cyfrowej zasada ta wymagała stosownych dostosowań celem uwzględnienia zmienionych realiów społeczno-gospodarczych i zachowania realnego władztwa państwa w zakresie zdarzeń, których skutki urzeczywistniają się na jego terytorium. W literaturze odnotowuje się, że choć w ramach Unii Europejskiej rzadko uchwala się przepisy czysto ekstraterytorialne (rozumiane jako przepisy nakładające obowiązki na podmiot, który nie posiada relewantnego powiązania terytorialnego z terytorium danego prawodawcy, tj. w tym przypadku terytorium Unii), tym niemniej stosunkowo często stosuje się mechanizm „rozszerzenia terytorialnego” (rozumiany jako wprowadzenie przepisów nakładających obowiązki na podmioty, które posiadają relewantne powiązanie terytorialne z terytorium danego prawodawcy, natomiast – co istotne - przepisy te przewidują, że w ramach ich stosowania uwzględnia się również czynności i okoliczności, które zaistniały poza tym terytorium)[7]. Powyższa technika legislacyjna została również zastosowana w ramach MiCAR.

Wątpliwości interpretacyjne wynikające ze sformułowania art. 2 ust. 1 MiCAR

Artykuł 2 ust. 1 MiCAR zawiera zasadniczo jeden łącznik warunkujący zastosowanie MiCAR - łącznik terytorialny. Jeśli podmioty wskazane w przepisie podejmują czynności w nim wskazane (uczestniczenie w emisji, ofercie publicznej i dopuszczaniu do obrotu kryptoaktywów oraz świadczenie usług związanych z kryptoaktywami) na terytorium Unii, wówczas MiCAR znajduje zastosowanie. Miejsce siedziby podmiotu podejmującego czynności objęte zakresem zainteresowania MiCAR są pod kątem zastosowania MiCAR zasadniczo irrelewantne.

Siatka pojęciowa w zakresie wykazu czynności podlegających terytorialnemu zakresowi zastosowania MiCAR, którą posługuje się przepis, koresponduje zasadniczo z art. 1 MiCAR prezentującym zakres regulacji MiCAR oraz z katalogiem  adresatów obowiązków przewidzianych w MiCAR, wśród których znajdują się:

- emitenci tokenów (którzy muszą m.in. zapewnić zgodność z  art. 27-40 MiCAR – w przypadku tokena powiązanego z aktywami i art. 49-58 MiCAR - w przypadku tokena będącego e-pieniądzem/pieniądzem elektronicznym);

- podmioty dokonujące publicznej oferty kryptoaktywów (oferujący) lub ubiegające się o dopuszczenie ich do obrotu na platformie obrotu kryptoaktywami (która to działalność wymaga statusu instytucji kredytowej lub zezwolenia na podstawie art. 21 MiCAR – w przypadku tokena powią (...)