Nadużycie gwarancji ubezpieczeniowej

Monitor Prawa Bankowego 2023/12 Grudzień

Wyrok Sądu Najwyższego z 2 marca 2023 r. (II CSKP 905/22)

Nie stanowi nadużycia prawa skorzystanie z gwarancji wtedy, gdy dłużnik ze stosunku podstawowego nie uznaje swojej odpowiedzialności, a wierzyciel ma podstawy do podnoszenia, że przysługuje mu – lub choćby tylko że może mu przysługiwać – zabezpieczone tą gwarancją roszczenie.

Powodowie S. sp. z o.o., S.1 S.p.A. i T. S.p.A. wnieśli o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa Ubezpieczeń S.A. kwoty 4 620 000 zł wraz z odsetkami, wskazując także dwa żądania ewentualne dotyczące odrębnych sposobów zasądzenia tej samej kwoty. Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił powództwo. Ustalił przy tym, że 27.11.2014 r. powodowie zawarli z P. sp. z o.o. umowę konsorcjum. Liderem konsorcjum była S. Kolejnego dnia (28.11.2014 r.) powodowie wraz z P., działając wspólnie jako konsorcjum, zawarli ze Skarbem Państwa – Generalnym Dyrektorem Dróg Krajowych i Autostrad umowę dotyczącą projektowania i budowy części drogi ekspresowej S […].

W związku z wyżej wskazanymi umowami 2.04.2015 r. konsorcjum zawarło z P. umowę wykonawczą. Na jej podstawie, w zamian za płatność dokonywaną przez konsorcjum na rzecz P., P. zobowiązał się wykonać całość prac budowlanych realizowanych w ramach kontraktu głównego z 28.11.2014 r. Zgodnie z kontraktem wykonawczym P. miał otrzymać zaliczkę płatną w trzech ratach, przy czym druga z rat, istotna z punktu widzenia skargi kasacyjnej, miała wynosić 4 620 000 zł brutto i zostać wypłacona w ciągu 10 dni od przedłożenia konsorcjum przez P. gwarancji zwrotu zaliczki, również opiewającej na kwotę 4 620 000 zł, zgodnej ze wzorem stanowiącym załącznik do umowy.

Sąd ustalił też, że 11.04.2017 r. pozwany, w związku z umową wykonawczą z 2.04.2015 r., udzielił wspomnianej wyżej gwarancji przez zagwarantowanie reprezentowanym przez S. powodom (jako beneficjentom) nieodwołalnie i bezwarunkowo, na zasadach przewidzianych w gwarancji, zapłaty za zobowiązania P. dotyczące zwrotu zaliczki wpłaconej przez powodów do wysokości 4 620 000 zł w przypadku, gdyby P. nie dokonał zwrotu nierozliczonej części zaliczki lub przeznaczył ją na inne cele niż wynikające z podpisanej umowy. Kwota gwarancji zmniejszała (miała zmniejszać) się automatycznie o każdą wypłatę z tytułu gwarancji oraz o każdą wartość zaliczek rozliczonych przez P., wskazanych w kopiach Przejściowych Świadectw Płatności, które zostałyby przedstawione pozwanemu. Gwarancja określała również m.in. okres jej ważności oraz formalne wymagania związane z żądaniem zapłaty, nieistotne na obecnym etapie sporu. Następnie, 12.04.2017 r., P. wystawił S. fakturę na kwotę 4 620 000 zł tytułem wspomnianej zaliczki. Należność została uiszczona t (...)