Funkcjonowanie organów banku spółdzielczego w sytuacjach i stanach nadzwyczajnych z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość

Monitor Prawa Bankowego 2022/01 Styczeń

W związku z pandemią COVID-19 do ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających[1] został dodany nowy art. 2b, który wszedł w życie 18.04.2020 r.[2]. Niniejsze opracowanie dotyczy przepisów tego artykułu w części, w której odnoszą się do organów banku spółdzielczego i w zakresie wykorzystania środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Poza zakresem artykułu pozostawiono zatem problematykę stosowania art. 2b u.b.s. do organów jednostki zarządzającej systemem ochrony oraz do podejmowania uchwał przez organy banku spółdzielczego oraz organy jednostki zarządzającej systemem ochrony w trybie pisemnym.

Paweł Lenio

Witold Srokosz

Banki spółdzielcze nie są jedynymi podmiotami, w których wprowadzono możliwość wykorzystywania środków porozumiewania się na odległość na potrzeby funkcjonowania ich organów. Możliwość wykorzystywania środków porozumiewania się na odległość w organach korporacyjnych spółek kapitałowych wprowadził art. 27 ustawy z 31.03.2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw[3]. Na przykład w ten sposób zmieniono odpowiednio brzmienie art. 208, 222, 234 k.s.h.[4], przy czym zmiany weszły w życie z dniem ogłoszenia ustawy nowelizującej, tj. 31.03.2020 r. Banki spółdzielcze nie były zatem pierwszymi podmiotami, w których wprowadzono nowe rozwiązania prawne ułatwiające funkcjonowanie organów korporacyjnych. Jednakże, co trzeba wyraźnie podkreślić, nowy art. 2b u.b.s. ma zastosowanie jedynie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii, stanu wyjątkowego albo stanu klęski żywiołowej oraz w okresie do 90 dni następujących po ich odwołaniu. Nowa regulacja wprowadzona do kodeksu spółek handlowych ma natomiast trwały charakter i nie jest uwarunkowana wystąpieniem jakichkolwiek sytuacji lub stanów nadzwyczajnych.

Pojęcie środków porozumiewania się na odległość

Ustawodawca nie definiuje użytego w art. 2b u.b.s. pojęcia środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, ani nie wskazuje nawet przykładowego ich wyliczenia. Wydaje się, że nie występuje konieczność konstruowania przez ustawodawcę legalnej definicji środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jedynie na potrzeby stosowania art. 2b, który z uwagi na jego zakres powinien być co do zasady wykorzystywany stosunkowo rzadko. Jednakże, wbrew powszechnym oczekiwaniom, pandemia COVID-19 niepokojąco się przedłuża, nie można też wykluczyć kolejnych pandemii w niedalekiej przyszłości, a ostatnio na części terytorium RP został wprowadzony stan wyjątkowy w związku ze szczególnym zagrożeniem bezpieczeństwa obywateli oraz porządku publicznego, związanym z sytuacją na granicy państwowej RP z Republiką Białorusi[5].

Można podjąć próbę wskazania warunków, jakie środki bezpośredniego porozumiewania się na odległość muszą spełniać, przy czym na potrzeby ustalenia niezbędnych cech tych środków wydaje się uzasadnione stosowanie per analogiam rozwiązań prawnych wynikających z art. 234¹ i 406⁵ k.s.h. oraz uwzględnienie poglądów doktryny [w której zwraca się uwagę na to, że sformułowanie środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość jest niejednoznaczne i „określa sytuację, gdy strony są oddalone od siebie, ale komunikują się za pomocą urządzeń działających w ten sposób, że proces komunikacji nie jest po (...)