Niezależność operacyjna organu przymusowej restrukturyzacji oraz zaskarżenie decyzji o wszczęciu postępowania w sprawie przymusowej restrukturyzacji

Monitor Prawa Bankowego 2025/06 Czerwiec

Prawodawca unijny dopuszcza kumulację kompetencji do prowadzenia postępowania w sprawie przymusowej restrukturyzacji z innymi kompetencjami, np. w zakresie sprawowania nadzoru mikroostrożnościowego, organizacji obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów lub wykonywania funkcji kuratora. Państwa członkowskie mają obowiązek przyjęcia uzgodnień strukturalnych w celu zapewnienia niezależności operacyjnej organu przymusowej restrukturyzacji i uniknięcia konfliktu interesów w przypadku, gdy ten realizuje także inne funkcje niż związane z przymusową restrukturyzacją.  

Paweł Szczęśniak

I. W glosowanym wyroku na Trybunale Sprawiedliwości[1] spoczywał obowiązek odpowiedzi na pytania prejudycjalne zadane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie[2]. Wątpliwości co do wykładni prawa Unii Europejskiej powstały w trakcie sądowej kontroli decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego[3] w sprawie wszczęcia postępowania w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji banku. Analiza treści pytań prejudycjalnych pozwala stwierdzić, że sąd odsyłający w sposób prawidłowy skorzystał z przysługującej mu kompetencji. W prowadzonym postępowaniu ujawniły się bowiem skomplikowane zagadnienia z zakresu wykładni prawa Unii Europejskiej[4]. Skorzystanie z procedury prejudycjalnej miało zapewnić efektywną ochronę uprawnień banku w restrukturyzacji, a także posiadaczy jego praw udziałowych i pozostałych wierzycieli.

Podstawowym problemem badawczym, do którego – oceniając trafność wyroku TS – należy odnieść się w niniejszym opracowaniu, jest zagadnienie niezależności operacyjnej organu przymusowej restrukturyzacji. Trybunał Sprawiedliwości w glosowanym wyroku dokonał wykładni przepisów prawa unijnego, które nakładają na państwa członkowskie obowiązek przyjęcia odpowiednich uzgodnień strukturalnych, aby zagwarantować niezależność operacyjną i uniknięcie konfliktu interesów w sytuacji, gdy organ przymusowej restrukturyzacji wypełnia – poza swoją podstawową funkcją – także inne funkcje, np. gwaranta depozytów.

Drugim problemem badawczym jest ocena słuszności rozstrzygnięcia TS co do legitymacji do wniesienia skargi na decyzję wydaną w postępowaniu w sprawie przymusowej restrukturyzacji. W komentowanym wyroku, który można w tym zakresie uznać za przełomowy, dokonano wykładni przepisów prawa UE i wyznaczono zakres podmiotów uprawnionych do zaskarżenia decyzji organu przymusowej restrukturyzacji. 

Aby zwiększyć czytelność opracowania, zastosowano terminologię wynikającą z przepisów u.BFG[5] oraz p.b.[6] Stąd terminy „likwidacja” i „uporządkowana likwidacja” konsekwentnie zastąpiono wyrażeniem „przymusowa restrukturyzacja”, a termin „tymczasowy administrator” – określeniem „kurator”.

II. W dniu 26.01.2023 r. WSA w Warszawie zwrócił się do TS z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wystąpił z pytaniami, które dotyczyły wykładni prawa unijnego w postępowaniu sądowoadministracyjnym, w którym oceniano decyzję w sprawie wszczęcia postępowania w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji. Postępowanie, o którym mowa, prowadzono na podstawie u.BFG transponującej do polskiego systemu prawnego dyrektywę BRR[7]. Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczył wykładni przepisów prawa Unii Europejskiej, tj. art. 19 ust. 1 ak. 2 TUE[8], a także art. 47 KPP[9] oraz art. 3 ust. 3 i art. 85 ust. 2 i 3 BRR. W szczególności wykładnia przepisów BRR była istotna do wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

Pytania zostały skierowane przez WSA w Warszawie w sprawie dotyczącej przymusowej restrukturyzacji banku mającego siedzibę w Polsce. Z uwagi na to, że bank nie przestrzegał wymogów w zakresie funduszy własnych przewidzianych w rozporządzeniu nr 575/2013, Komisja Nadzoru Finansowego[10] na podstawie decyzji z 22.12.2021 r. ustanowiła w nim kuratora. Funkcje tę pełnił BFG. W wydanej decyzji organ nadzoru mikroostrożnościowego zobowiązał BFG jako kuratora w szczególności do sporządzania sprawozdań, monitorowania działalności banku i wykonywania wszelkich wynikających z przepisów prawa kompetencji, które należą do tej funkcji. 

W dniu 18.08.2022 r. KNF poinformowała BFG o zagrożeniu upadłością banku oraz o braku przesłanek wskazujących, że możli (...)