Przedterminowa spłata kredytu hipotecznego

Monitor Prawa Bankowego 2024/06 Czerwiec

Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 31 maja 2023 r. (III CZP 144/22)

Prowizja za udzielenie kredytu hipotecznego ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z 23.03.2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami, jeżeli jej wysokość jest zależna od okresu obowiązywania umowy.

Dominika Rogoń

I. Glosowana uchwała zapadła w sprawie z powództwa kredytobiorców przeciwko bankowi o zwrot prowizji za udzielenie kredytu hipotecznego po jego wcześniejszej całkowitej spłacie. Jako podstawę prawną żądania wskazano art. 39 u.k.h.[1]. Bank udzielił kredytobiorcom kredytu mieszkaniowego w wysokości 85 858,59 zł, a prowizja za jego udzielenie wyniosła 858,59 zł (tj. 1% kwoty kredytu).

Sąd Rejonowy uwzględnił powództwo i zasądził od pozwanego banku na rzecz kredytobiorców kwotę 764,66 zł z odsetkami i kosztami procesu. Sąd pierwszej instancji przyjął zatem, że koszt w postaci takiej prowizji podlega redukcji w wyniku przedterminowej spłaty kredytu na podstawie art. 39 u.k.h. Bank wniósł apelację od wydanego wyroku.

Sąd Okręgowy powziął zasadniczą wątpliwość odnośnie do charakteru prowizji za udzielenie kredytu hipotecznego. Postanowił przedstawić Sądowi Najwyższemu następujące zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia:„Czy prowizja za udzielenie kredytu mieszkaniowego jest kosztem dotyczącym całego okresu obowiązywania umowy, który w przypadku spłaty kredytu przed terminem określonym w umowie ulega obniżeniu na podstawie art. 39 ust. 1 [u.k.h.] o okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy, czy też kosztem, który nie dotyczy okresu obowiązywania umowy?”. Odpowiadając na tak zadane pytanie, Sąd Najwyższy podjął przedstawioną wyżej uchwałę.

II. Kłopot z analizą przedmiotowej uchwały polega na tym, że Sąd Najwyższy zarazem odpowiedział trafnie i nie odpowiedział na zadane mu pytanie. Nie rozstrzygnął jednoznacznie zagadnienia prawnego. W niniejszej glosie staram się wyjaśnić, dlaczego moja ocena tej uchwały jest nieco ambiwalentna. Powstaje też pytanie, czy na przedstawione zagadnienie prawne Sąd Najwyższy mógł udzielić odpowiedzi bezwarunkowej.

III. Rozważania SN rozpoczynają się od spostrzeżenia, że koszt kredytu określany w praktyce jako „prowizja” nie ma sztywnej regulacji prawnej i może być – co do zasady – dowolnie kształtowany przez strony. Sąd Najwyższy wymienił kilka przykładowych rodzajów prowizji spotykanych w praktyce bankowej.

Uwag (...)