Abuzywność postanowień umowy kredytu denominowanego w walucie obcej

Monitor Prawa Bankowego 2023/09 Wrzesień

Wyrok Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2023 r. (II CSKP 1027/22)

Nietransparentne postanowienia, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, pozostawiają mu pole do arbitralnego działania i w ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron umowy, są uznawane w orzecznictwie Sądu Najwyższego za abuzywne.

Powodowie I.C. i M.M. wnieśli o zasądzenie na ich rzecz od Banku kwoty 74 799 zł jako odpowiadającej świadczeniu, które spełnili nienależnie w wykonaniu dwóch nieważnych umów kredytowych. Pozwany Bank wniósł o oddalenie.

Wyrokiem z 18.12.2018 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo. Ustalił, że 30.01.2006 r. powodowie zawarli z Bankiem umowę kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich (CHF) w kwocie 89 536 CHF na nabycie domu w budowie oraz dokończenie jego budowy. Kredyt udzielony został na okres do 30.08.2020 r. Wypłacie podlegała kwota w walucie polskiej odpowiadająca kwocie kredytu wyrażonej w CHF, przeliczonej po kursie kupna dla dewiz ogłoszonym w obowiązującej w Banku tabeli kursowej w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy, ustalanej w oparciu o stopę referencyjną 6M LIBOR oraz przy uwzględnieniu marży Banku w wysokości 1,6 punktów procentowych. Powodowie zobowiązali się do spłaty kredytu z odsetkami w 175 równych miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w złotych polskich, z których pierwsza i ostatnia były wyrównujące. Terminy spłat oraz wysokość rat określał harmonogram spłaty, stanowiący integralną część umowy. Do spłaty dochodziło przez obciążenie konta osobistego powodów należną kwotą w terminach jej płatności. W sprawach nieuregulowanych w umowie w stosunku kredytowym miały zastosowanie m.in. postanowienia regulaminu kredytowania osób fizycznych w zakresie produktów hipotecznych, którego odbiór powodowie potwierdzili.

W dniu 26.07.2006 r. strony zawarły kolejną umowę kredytu denominowanego we frankach szwajcarskich w kwocie 19 535,06 CHF na refinansowanie środków własnych zaangażowanych w zakup budynku mieszkalnego i dokończenie budowy. Kredyt został udzielony na okres do 31.07.2020 r. Wypłacie podlegała kwota w walucie polskiej odpowiadająca kwocie kredytu w CHF, przeliczonej po kursie kupna dla dewiz ogłoszonym w obowiązującej w Banku tabeli kursowej w dniu realizacji zlecenia płatniczego. Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy, ustalanej w oparciu o stopę referencyjną 3M LIBOR oraz przy uwzględnieniu marży Banku w wysokości 1,5 punktu procentowego. Powodowie zobowiązali się do spłaty kredytu z odsetkami w równych miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych w złotych polskich, z których pierwsza i ostatnia były wyrównujące. Terminy spłat oraz wysokość rat określał harmonogram spłaty, stanowiący integralną część umowy. Do spłaty dochodziło przez obciążenie konta osobistego powodów należną kwotą w terminach jej płatności. W sprawach nieuregulowanych w umowie w stosunku kredytowym miały zastosowanie m.in. postanowienia regulaminu kredytowania osób fizycznych w zakresie produktów hipotecznych, którego odbiór powodowie potwierdzili.

Powódka z wykształcenia jest księgową. Przed zawarciem umów zapoznała się z ofertami innych banków i uznała ofertę pozwanego za najkorzystniejszą, gdyż wiązała się z najniższymi miesięcznymi ratami. Zadecydowało to o wyborze oferty przez powodów. Pracownik pozwanego poinformował ich o ryzyku kursowym i postanowieniach umów, wydał im regulaminy stanowiące załączniki do umów. Powodowie nie mieli zastrzeżeń do sposobu obsługi przez pracowników pozwanego. Ich niepokój wzbudziła jedynie zmiana wysokości comiesięcznych rat z uwagi na zmianę kursu CHF do PLN, gdyż ze względu na nią powodowie zaczęli płacić dwukrotnie wyższe raty. Kredyty spłacali regularnie w złotych. Nie podejmowali prób spłaty kredytów w CHF czy też przewalutowania kredytów.

Pozwany nie ustalał dowolnie kursów CHF na potrzeby określenia wysokości rat obciążających powodów. Stosowane przez niego kursy miały charakter rynkowy.

W dniu 30.11.2017 r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 74 799 zł, powołując się na nieważność obu umów. Pozwany odmówił zapłaty.

Dokonując w świetle art. 385 § 1 i 2, art. 385¹ § 1 i art. 58 § 1-3 k.c. oceny umów kredytowyc (...)