Definiowanie zagrożenia upadłością jako podstawa wszczęcia postępowania w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji banku

Monitor Prawa Bankowego 2023/07-08 Lipiec/Sierpień

Ujęcie zjawiska ekonomicznego w normatywną postać definicji legalnej zagrożenia upadłością zwiększa stopień precyzji przepisów ustawy o BFG[1]. Poprawna wykładnia tego terminu warunkuje legalność wszczęcia postępowania w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji banku. Pojęcie zagrożenia upadłością w rozumieniu przepisów wspomnianej ustawy ma przy tym szerszy zakres znaczeniowy, choć częściowo tożsamy, niż pojęcia o zbliżonym charakterze występujące w innych aktach prawnych. Ocena stanu zagrożenia upadłością, która warunkuje wszczęcie postępowania w sprawie przymusowej restrukturyzacji, pozostaje w kompetencji zarówno Komisji Nadzoru Finansowego, jak i – przede wszystkim – Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.

Paweł Szczęśniak

Agata Kowalska

Uwagi wstępne

Ryzyko upadłości jest wpisane w istotę działalności na rynkach finansowych[2]. O ile krótkotrwała utrata płynności finansowej jest zjawiskiem akceptowalnym, o tyle jej długotrwały charakter może wywoływać konsekwencje prawne. W ramach wykonywania czynności nadzorczych nad bankami Komisja Nadzoru Finansowego jest zobowiązana dokonywać w sposób permanentny oceny stopnia ich zagrożenia upadłością. Uznanie, że występuje takie zagrożenie, skutkuje powstaniem określonych praw i obowiązków organów sieci bezpieczeństwa finansowego, w tym organu sprawującego nadzór nad rynkiem finansowym, organu systemu gwarantowania depozytów i przymusowej restrukturyzacji, ministra właściwego do spraw instytucji finansowych oraz banku centralnego.

Stan zagrożenia upadłością aktualizuje kompetencje BFG do wszczęcia postępowania w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji banku. O tej przesłance Bankowy Fundusz Gwarancyjny jest informowany niezwłocznie przez KNF. Ocena stanu zagrożenia upadłością banku jest dokonywana przez organ nadzoru, co jednak nie wyklucza samodzielnego realizowania kompetencji w tym zakresie przez BFG.

Szczególny charakter przymusowej restrukturyzacji uzasadnia przyjęcie przez ustawodawcę definicji legalnej zagrożenia upadłością. Problem badawczy pracy dotyczy sposobu ujęcia zjawiska ekonomicznego w normatywną postać definicji legalnej. Prawodawca posługuje się omawianym zwrotem w przepisach ustawy o BFG oraz ustawy – Prawo bankowe[3]. Celem niniejszego opracowania jest szczegółowa analiza terminu zagrożenia upadłością banku, a więc odniesienie się do jego elementu znaczeniowego[4]. Prawidłowa ocena, czy dany bank jest zagrożony upadłością, może być dokonana jedynie przy uwzględnieniu przesłanek określonych w art. 101 ust. 3 u.BFG. W pracy starano się udowodnić, że ustalenie znaczenia tego terminu, choć zdefiniowanego w ustawie o BFG, wymaga sięgnięcia do przepisów innych aktów prawa unijnego i krajowego. Krytycznie ustosunkowano się do stanowiska, zgodnie z którym unormowania zawarte w przywołanej ustawie mają charakter autonomiczny w stosunku do przepisów innych aktów prawnych[5].

Definicja legalna zagrożenia upadłością banku

Ustawodawca, tworząc normy prawne, decyduje o znaczeniu terminów prawnych. Może to nastąpić przez przyjęcie ich definicji legalnej. W ten sposób prawodawca precyzuje znaczenie definiowanego zwrotu[6]. Jak wskazuje się w nauce, definicją legalną jest każda definicja, która została sformułowana przez prawodawcę w akcie prawnym i dotyczy wyrażenia w nim występującego[7]. Wprowadzając taką definicję, ustawodawca wskazuje zatem sposób, w jaki należy rozumieć dany termin. Zgodnie z § 146 pkt 1 z.t.p.[8] w ustawie formułuje się definicję danego określeni (...)