Przesłanki uznania za podmiot dominujący wobec banku krajowego

Monitor Prawa Bankowego 2023/5 Maj

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 maja 2022 r. (II GSK 125/19)

Decyzje KNF w sprawach oceny, czy dany podmiot jest podmiotem dominującym względem podmiotu powiązanego, są decyzjami o charakterze uznaniowym. Ustawodawca w przepisach art. 4 ust. 1 pkt 8 lit. b i pkt 14 p.b. używa nieostrych zwrotów ustawowych („znaczący wpływ”), co wymaga od KNF przy dokonywaniu oceny, czy w danym przypadku rodzaj oddziaływania pomiędzy dwoma podmiotami będzie posiadał „kwalifikowany” charakter, uwzględnienia wypracowanych przez doktrynę i orzecznictwo zasad wykładni tzw. pojęć niedookreślonych. Luz wynikający z nieostrości pojęć ustawowych jest uważany za upoważnienie do wyrażenia wiążącej oceny, która w żadnej mierze nie może być dowolna.

Wyrokiem z 12.09.2018 r. (VI SA/Wa 2226/17) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę Skarbu Państwa na decyzję Komisji Nadzoru Finansowego z [...] sierpnia 2017 r. w przedmiocie uznania Skarbu Państwa za podmiot dominujący wobec [...]. Sąd pierwszej instancji orzekał w następującym stanie sprawy.

Pismem z [...] sierpnia 2016 r. Komisja Nadzoru Finansowego (dalej: „KNF”) zawiadomiła Skarb Państwa Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: „SP”, „skarżący”) oraz [...] o wszczęciu postępowania administracyjnego w przedmiocie uznania SP za podmiot dominujący wobec [...], w związku z możliwością wywierania znaczącego wpływu na [...] za pośrednictwem A. S.A. (dalej: „A.”) z uwagi na posiadanie uprawnień do wykonywania prawa głosu, za pośrednictwem A., ze znaczącego pakietu akcji na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy (dalej: „WZA”) [...] oraz z uwagi na rozproszony charakter akcjonariatu tego [...].

Decyzją z [...] grudnia 2016 r. KNF uznała SP za podmiot dominujący wobec [...] w rozumieniu art. 4 ust. 1 pkt 8 lit. b i pkt 14 ustawy z 29.08.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2439, ze zm., dalej: „p.b.”). KNF oparła swoje decyzje na ustaleniu, że SP wywiera znaczący wpływ na [...] poprzez wywieranie znaczącego wpływu na A., który bezpośrednio wywiera znaczący wpływ na [...]. Dokonując powyższych ustaleń, KNF wzięła pod uwagę:

  • wykładnię pojęcia „znaczącego wpływu” z art. 4 ust. 1 pkt 14 p.b.,
  • informacje dotyczące głosowania akcjonariuszy na WZA A., wskazujące na faktyczne wykonywanie przez SP większości głosów, uprzywilejowaną pozycję SP jako akcjonariusza [...], wynikającą z postanowień statutowych A., w tym polegającą na ograniczeniu prawa głosu innych niż SP akcjonariuszy oraz możliwości kształtowania przez SP składu rady nadzorczej A., informacje dotyczące głosowania akcjonariuszy na WZA [...] i faktyczne wykonywanie przez A., wraz z B. S.A. (dalej: „B.”) oraz zarządzanymi przez C. i D., większości głosów,
  • okoliczności faktyczne, zgodnie z którymi:
    • C. oraz D. są jednostkami objętymi konsolidacją w ramach Grupy A., a więc są przez A. traktowane stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości jako jednostki zależne wchodzące w skład grupy kapitałowej,
    • [...] kwietnia 2016 r. A. (posiadający udział stanowiący 25,1948% kapitału i ogólnej liczby głosów na WZA [...]) zawarł z:
      • B. (posiadającym udział stanowiący 0,0376% kapitału i ogólnej liczby głosów na WZA),
      • C. (posiadającym udział stanowiący 0,0023% kapitału i ogólnej liczby głosów na WZA),
      • D. (posiadającym udział stanowiący 3,9886% kapitału i ogólnej liczby głosów na WZA),
      • porozumienie na czas nieoznaczony w sprawie zgodnego głosowania na WZA,
    • A. wraz z podmiotami zależnymi (B. oraz C. i D.) posiadał największy spośród akcjonariuszy [...] pakiet akcji, który w warunkach rozproszonego akcjonariatu i niskiej frekwencji akcjonariuszy na WZA [...], pomimo że stanowił ok. 29% kapitału i ogólnej liczby głosów, zapewniał ponad 50% udziału w głosach na WZA [...].

Decyzja ta została doręczona Skarbowi Państwa i GKO. Decyzją z [...] sierpnia 2017 r. KNF utrzymała w mocy powyższą decyzję. Zdaniem KNF w odniesieniu do podmiotów funkcjonujących w formie spółki akcyjnej pojęcie „znaczącego wpływu” zdefiniowanego w art. 4 ust. 1 pkt 14 p.b. należy rozumieć przede wszystkim jako zdolność wpływania przez określony podmiot na podejmowanie przez WZA innego podmiotu uchwał w zakresie wyznaczania kierunków polityki finansowej i operacyjnej, w tym również dotyczącej podziału zysku lub pokrycia straty bilansowej.

Organ uznał, że SP, w warunkach rozproszonego akcjonariatu i niskiej frekwencji akcjonariuszy na WZA A., pomimo posiadania udziału w kapitale i ogólnej liczby głosów na WZA A. na poziomie 34,1875%, wywierał znaczący wpływ na A., w szczególności poprzez udział w podejmowaniu uchwał na WZA A., w tym uchwał wyznaczających kierunki polityki finansowej i operacyjnej. Ponadto SP posiadał uprzywilejowaną pozycję jako akcjonariusz A., co wynikało z postanowień statutowych A., w tym w zakresie kształtowania składu osobowego organów A. (rada nadzorcza, zarząd). A., w warunkach rozproszonego akcjonariatu i niskiej frekwencji akcjonariuszy na WZA [...], pomimo posiadania udziału w kapitale i ogólnej liczby głosów na WZA [...] na poziomie 29,22%, wywierało znaczący wpływ na [...] poprzez udział w podejmowaniu uchwał na WZA. Wobec tego A. wywierało znaczący wpływ na [...] w rozumieniu (...)