Prawna charakterystyka stablecoina na tle innych cyfrowych środków płatniczych – rozważania na gruncie prawa polskiego i unijnego (cz. II)
Monitor Prawa Bankowego 2022/11 Listopad
W drugiej części naszego artykułu omawiamy możliwość emisji stablecoina na bazie konstrukcji waluty wirtualnej i pieniądza elektronicznego, wraz z uwagami dotyczącymi ich wzajemnej relacji. Ponadto rozważamy perspektywy regulacyjne typu form płatności i akumulacji kapitału oraz przedstawiamy wnioski końcowe.
Krzysztof Semczuk
Łukasz Chmura
Stablecoin jako pieniądz elektroniczny
Jak wspomniano w pierwszej części artykułu, instytucją odrębną od tradycyjnego pieniądza jest pieniądz elektroniczny. Zgodnie z definicją legalną o pieniądzu elektronicznym można mówić, gdy spełnione są cztery przesłanki[1]:
- nie stanowi zapisu rachunkowego wyrażającego zobowiązanie lub roszczenie pieniężne, lecz samoistną wartość pieniężną przechowywaną elektronicznie; przechowywanie takie może polegać na posiadaniu odpowiedniego instrumentu (m.in. karty, chipu), na którym pieniądze są przechowywane, lub zapewniającego dostęp do zasobów informatycznych (tj. serwera), na którym się je przechowuje,
- wydawca ma obowiązek wykupić pieniądz elektroniczny na żądanie każdorazowego posiadacza po określonej wartości,
- celu dokonywania transakcji płatniczych – wartość pieniężna wydawana w celu innym niż dokonywanie transakcji płatniczych (np. jako środek tezauryzacji lub stabilizacji płatności) nie może zostać uznana za pieniądz elektroniczny,
- akceptowana przez podmioty inne niż wyłącznie wydawca pieniądza elektronicznego – pieniądz elektroniczny nie stanowi powszechnie obowiązującego środka płatniczego, więc akceptowanie go nie jest obowiązkiem każdego potencjalnego odbiorcy płatności, lecz zależy od jego woli i możliwości technicznych [2].
Wykorzystanie technologii blockchain w celu uruchomienia usług związanych z pieniądzem elektronicznym może wydawać się wątpliwe, ale nie jest wykluczone[3]. Instytucja pieniądza elektronicznego uregulowana jest w ramach polskiego porządku prawnego przede wszystkim w przepisach u.u.p. Zgodnie z art. 7 ust. 1 u.u.p. środki pieniężne otrzymywane w zamian za wydawany pieniądz elektroniczny nie stanowią depozytu ani innych środków pieniężnych podlegających zwrotowi w rozumieniu art. 726 k.c. Środki te nie mogą być również oprocentowane ani nie mogą przynosić posiadaczowi pieniądza elektronicznego żadnych innych pożytków uzależnionych od okresu posiadania tego pieniądza (art. 7 ust. 4 u.u.p.). Na wydawcach pieniądza elektronicznego przechowywanego przy wykorzystaniu instrumentów płatniczych spoczywają liczne obowiązki informacyjne względem Narodowego Banku Polskiego (art. 14c ust. 2 w zw. z art. 14b ust. 2 u.u.p.). Krajowa instytucja pieniądza elektronicznego ma obowiązek oddzielać środki (lub aktywa nabyte w zamian za nie) pochodzące z nabycia pieniądza elektronicznego od środków własnych oraz przechowywać je w banku lub inwestować w bezpieczne i płynne aktywa.
Wydawanie pieniądza elektronicznego oraz świadczenie usług płatniczych w charakterze krajowej instytucji pieniądza elektronicznego wymaga uzyskania zezwolenia KNF (art. 132a ust. 1 u.u.p.), a świadczenie tego typu usług bez zezwolenia jest przestępstwem (art. 150 ust. 1 u.u.p.). Do oceny właściwości pieniądza elektronicznego oraz relacji wydawca-posiadacz kluczowe znaczenie ma umowa o wydanie tego pieniądza, która określa warunki dokonywania jego wykupu, w tym opłaty z tym związane, jednoznacznie i w sposób zrozumiały (art. 59k ust. 1 u.u.p.). Wydawca jest zobowiązany umożliwić, na żądanie posiadacza, wykup pieniądza elektronicznego w każdym czasie, według wartości nominalnej. Oznacza to, że pieniądz elektroniczny jest – odnośnie do utrzymania wartości względem danej waluty fiducjarnej – „idealnie stabilnym” stablecoinem, gdyż ten definiowany jest właśnie poprzez stałość wartości względem innego aktywa o określonej, wymiernej wartości rynkowej[4]. W ocenie autorów pieniądz elektroniczny, w przypadku wykorzystania do wydawania, umarzania i płatności nim technologii blockchain, może stanowić formę prawną emisji stablecoina. Ze względu na swą istotę jednostką nominalną jest jedna z walut fiat, co nie jest obligatoryjną cechą stablecoina. Wartość waluty fiat, zarówno przy nabyciu, jak i przy wykupie, jest natomiast zawsze odzwierciedlona w stosunku 1:1.
Wykup stablecoina w tej postaci nastąpić powinien w zamian za środki pieniężne inne niż pieniądz elektroniczny (art. 59l ust. 2 u.u.p.). Jest to istotne, gdy umieszczono stablecoina w omawianej formie w środowisku płatności walutami wirtualnymi bądź pieniądzem elektronicznym. Żądanie wykupu pieniądza elektronicznego przez jego posiadacza może dotyczyć całości lub części, jeśli zostało przedstawione przed wygaśnięciem umowy o wydanie tego pieniądza, natomiast po wygaśnięciu umowy – tylko całości (art. 59l ust. 3 u.u.p.). Pieniądz elektroniczny ex lege jest wyłączony z systemu ochrony depozytów, co wynika z dyrektywy EMD2. Zgodnie z art. 17 ust. 2 pkt 3 ustawy o BFG
Zapisz się na newsletter Dla subskrybentów m.in.: Podając swój adres e-mail i potwierdzając zapis, wyrażają Państwo zgodę na otrzymywanie od firmy Instytut Szkoleń Prawa Bankowego S.C. Anna Krzyczkowska, Aldona Sosnowska informacji handlowych na podany adres e-mail. Zgodę można w każdej chwili cofnąć. Więcej informacji o celach przetwarzania i swoich prawach znajdą Państwo w Polityce Prywatności oraz w „Regulaminie. szkolenia seminaria forum prawa bankowego newsletter patronat ispb Prenumerata monitor PB darmowy numer miesięcznika Zostań autorem publikacji partner wydania partner merytoryczny Polityka prywatności regulamin świadczenia usług Projekt i wykonanie: R88.pl
Najbliższe szkolenia dostępne dla Ciebie:
Informacje o bezpłatnych webinarach
Bezpłatny numer 2023/02 Monitora Prawa Bankowego
10% rabatu na
e-wydanie prenumeraty
Zniżki na szkolenia Instytutu Szkoleń Prawa Bankowego
Informacje o nowych wydaniach, terminach szkoleń i wydarzeniach
