Sprzeczność klauzuli indeksacyjnej z naturą zobowiązania

Monitor Prawa Bankowego 2022/10 Październik

Uchwała Sądu Najwyższego z 27 kwietnia 2022 r. (III CZP 40/22)

Sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 385¹ k.c.

Wyrokiem z 21.10.2019 r. Sąd Okręgowy ustalił, że umowa o kredyt hipoteczny z 17.04.2008 r., zawarta między powodami a poprzednikiem prawnym pozwanego banku, jest nieważna, a także oddalił powództwo o zapłatę kwot uiszczonych przez powodów na rzecz banku na podstawie tej umowy.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że poprzednik pozwanego banku udzielił powodom kredytu w wysokości 390 000 zł z przeznaczeniem na zakup mieszkania. Przy zawieraniu umowy powodowie występowali jako konsumenci, a umowa została zawarta z wykorzystaniem wzorców stosowanych przez bank. Kwotę kredytu wypłacono powódce 28.04.2008 r.

Kredyt był indeksowany kursem franka szwajcarskiego. Jego wypłata miała nastąpić w złotych po przeliczeniu na franki według kursu nie niższego niż kurs kupna waluty zgodnie z tabelą kursów obowiązującą w chwili wypłaty środków. Kredyt miał być pierwotnie spłacany w złotych, a każda z rat kredytu powinna zostać przeliczona według kursu sprzedaży z dnia wymagalności raty przewidzianego w tabeli kursów banku. Sposób określenia kursu nie został wskazany w umowie ani w obowiązującym regulaminie. W dniu 6.02.2015 r. strony zawarły aneks do umowy przewidujący spłatę kredytu bezpośrednio we frankach szwajcarskich. Do marca 2018 r. powodowie uiścili tytułem spłaty kredytu bliżej określone kwoty w złotych oraz we frankach szwajcarskich.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji postanowienia umowy kredytowej przewidujące indeksację były nieważne, gdyż sprzeciwiały się naturze (właściwości) stosunku. Sprzeczności takiej Sąd Okręgowy upatrywał w tym, że wymienione postanowienia pozwalały bankowi na dowolną i nieograniczoną umową zmianę wysokości świadczenia. W umowie i regulaminie stanowiącym jej część nie były wskazane żadne podstawy, którym (...)