Abuzywna klauzula dotycząca ubezpieczenia niskiego wkładu własnego

Monitor Prawa Bankowego 2022/03 Marzec

Wyrok Sądu Najwyższego z 7 lipca 2021 r. (I CSKP 222/21)

Strony umowy kredytowej mogą postanowić, że koszty ustanowienia zabezpieczeń ponosi kredytobiorca, mimo że zabezpieczenia służą wyłącznie interesowi banku.

Wyrokiem z 31.03.2017 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo K.Ł. (dalej: „Kredytobiorca”) przeciwko Bankowi o zapłatę kwoty 208 245,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami. Swoje żądanie powód oparł na tym, że pobrane przez pozwanego płatności na pokrycie kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu własnego (dalej: „UNWW”) wynikały z abuzywnych postanowień zawartych przez strony umów kredytu i były nienależne, co doprowadziło do bezpodstawnego wzbogacenia Banku. Sąd pierwszej instancji ustalił, że powód zawarł z Bankiem trzy następujące umowy kredytu waloryzowane kursem franka szwajcarskiego:

1) Umowę z 11.06.2007 r. o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „M.”, na podstawie której Bank zobowiązał się oddać Kredytobiorcy do dyspozycji kwotę 2 640 000 zł. Środki z kredytu przeznaczone były na sfinansowanie nabycia domu jednorodzinnego. Powód nie wniósł żadnych środków własnych na zakup nieruchomości. Kwota niewniesionego przez powoda, a wymaganego przez Bank, wkładu własnego wynosiła 528 000 zł. Bank finansował zakup nieruchomości do 80% jej wartości. Bez ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń kwota kredytu wyniosłaby 2 112 000 zł (80% z 2 640 000 zł). Wysokość pierwszej obciążającej powoda płatności z tytułu UNWW wynosiła 18 480 zł i 13.06.2007 r. została pobrana przez pozwanego. Następnie, 12.07.2010 r., z tego samego tytułu pozwany pobrał kwotę 17 082,77 zł, natomiast 1.07.2013 r. kwotę 9102,95 zł.

2) Umowę z 28.08.2007 r. o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „M.”, na podstawie której Bank zobowiązał się oddać Kredytobiorcy do dyspozycji kwotę 2 860 300 zł. Środki z kredytu przeznaczone zostały na sfinansowanie nabycia i wykończenia lokalu mieszkalnego. Kwota niewniesionego przez powoda, a wymaganego przez Bank, wkładu własnego wynosiła 681 900 zł. Bank finansował zakup nieruchomości do 80% jej wartości. Bez ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń kwota kredytu wyniosłaby 2 178 400 zł (80% z 2 723 000 zł – tak zgodnie z ustaleniami Sądu Okręgowego). Wysokość pierwszej obciążającej powoda płatności z tytułu UNWW wynosiła 23 866,50 zł i 29.08.2007 r. została pobrana przez pozwanego. Następnie, 7.10.2010 r., z tego samego tytułu pozwany pobrał kwotę 20 525,01 zł, natomiast 1.10.2013 r. kwotę 16 285,13 zł.

3) Umowę z 11.09.2008 r. o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych „M.”, na podstawie której Bank zobowiązał się oddać Kredytobiorcy do dyspozycji kwotę 4 200 000 zł. Środki z kredytu przeznaczone zostały m.in. na dokończenie budowy domu jednorodzinnego. Kwota niewniesionego przez powoda, a wymaganego przez Bank, wkładu własnego wynosiła 999 501,60 zł. Bank finansował zakup nieruchomości do 50% jej wartości. Bez ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń kwota kredytu wyniosłaby 2 100 000 zł (50% z 4 200 000 zł). Wysokość pierwszej obciążającej powoda płatności z tytułu UNWW wynosiła 34 982,55 zł i 12.09.2008 r. została pobrana przez pozwanego. Następnie, 8.11.2011 r., z tego samego tytułu pozwany pobrał kwotę 45 762,85 zł, natomiast 31.10.2014 r. kwotę 22 157,84 zł.

Sąd Okręgowy ustalił, że UNWW jako zabezpieczenie kredytu przewidziano w § 3 ust. 3 każdej z umów, które zawierały informacje o ubezpieczycielu oraz konkretnej wysokości kosztu ubezpieczenia za okres 36 miesięcy. W treści odpowiednich postanowień zawarto również informację o sposobie obliczenia kosztu z tytułu objęcia części kredytu U (...)