Wprowadzenie do zdecentralizowanych finansów (DeFi)

Monitor Prawa Bankowego 2025/01 Styczeń

Technologia stale ewoluuje, a zdecentralizowane finanse (DeFi) stają się coraz bardziej znane i powszechne. DeFi to koncepcja finansów, która zmienia sposób funkcjonowania biznesu oraz przesuwa kontrolę nad operacjami finansowymi z tradycyjnych, scentralizowanych instytucji finansowych na inteligentne kontrakty i protokoły oparte na technologii blockchain. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie istoty zdecentralizowanych finansów oraz wykazanie ich odmienności od dotychczas znanych usług i organizacji je dostarczających.

Grzegorz Sobiecki

DeFi i DeSe – biznesowa enigma XXI w.

Brak jest wciąż powszechnie uznanej definicji zdecentralizowanych finansów – zarówno wśród instytucji, które obserwują rozwój tego zjawiska, jak i w środowisku biznesowym oraz naukowym. Choć wielu autorów podejmowało już próby definiowania zjawiska[1], zdecentralizowane finanse (DeFi) można określić ogólnie nową branżą, obejmującą usługi finansowe i kryptofinansowe, oparte na technologii blockchain. Określenie „oparta” podkreśla znaczenie technologii blockchain, która nie tylko dostarcza pewnych użyteczności wykorzystanych w procesach biznesowych realizowanych poza łańcuchem bloków, ale umożliwia realizację kluczowych elementów modelu biznesowego właśnie poprzez technologię. Jako że nie wszystkie usługi oparte na blockchainie mają charakter ściśle finansowy (np. związane z NFT, usługi dostarczania danych, infrastruktury, mechanizmów głosowania, procesów uwierzytelniania, usługi bezpieczeństwa), uogólniając zakres usług opartych na blockchainie, możemy mówić także o „zdecentralizowanych usługach” (decentralized services, DeSe). Wyjątkowość DeFi (DeSe) wynika z:

  • szczególnych funkcjonalności technologii blockchain;
  • nowej klasy aktywów, które są fundamentem ekosystemu – kryptoaktywów;
  • nowych usług opartych na kryptoaktywach;
  • nowego rodzaju koordynacji wysiłku różnych podmiotów z różnymi potrzebami, we wspólnym celu, umożliwiającej podtrzymanie istnienia systemu;
  • automatyzacji i integracji wielu procesów biznesowych umożliwiających niemal pełną autonomiczność usług DeFi (DeSe);
  • specyficznego sposobu włączenia interesariuszy w procesy biznesowe – poprzez wykorzystanie zdecentralizowanych autonomicznych organizacji (DAO), zapewniające elastyczne dostosowanie, zarządzanie i nadzór zgodne z regułami zapisanymi w kodzie;
  • oddania użytkownikom części lub całości kontroli nad usługami i ich środkami.

W dalszej części omówione zostaną pokrótce wszystkie te aspekty.

Blockchain

Istota

Blockchain w wyjątkowo elegancki sposób łączy istniejące wcześniej elementy, rozwiązania i techniki, aby dostarczać użyteczności, wcześniej niemożliwych do dostarczenia w cyfrowym świecie. Jest to rozwiązanie bazodanowe integrujące w szczególności dwa obszary koncepcji: łańcuch bloków danych oraz zdecentralizowaną sieć p2p.

Łańcuch bloków danych to koncepcja opisana ponad 16 lat przed implementacją Bitcoina[2]. W ogólności polega na kolejkowaniu i blokowaniu napływających danych oraz zapisywaniu nowych bloków danych tak, aby „przywiązać” je za pomocą kryptograficznej funkcji skrótu do wcześniej zapisanych. W ten sposób modyfikacja danych wcześniej zapisanych wymaga modyfikacji zapisu wszystkich późniejszych bloków, co ułatwia utrzymanie spójności danych i potwierdzenie kolejności ich zapisu (oznaczenia czasowego). Nie gwarantuje jednak samo w sobie trwałości zapisu, jako że pojedyncza aplikacja zapisująca nowe bloki ma możliwość modyfikacji danych historycznych i rekalkulacji kolejnych ogniw łańcucha. Ta cecha jest osiągana dzięki redundancji – zwielokrotnieniu kopii tych łańcuchów.

Kopie są przechowywane przez niezależne (suwerenne) węzły, dzięki czemu żaden pojedynczy podmiot nie może kontrolować całej sieci. Próba modyfikacji historycznych danych przez jeden węzeł wymagałaby zgody na reorganizację łańcucha także przez inne węzły. W momencie, gdy węzły sieci trzymają się zasady braku możliwości modyfikacji historycznych zapisów – zgodnie z regułami sieci próba reorganizacji łańcucha zostanie odrzucona. To stanowi gwarancję trwałości zapisu danych w takim zdecentralizowanym rejestrze.

Sieć blockchain co do zasady ma charakter p2p – węzły mają możliwość bezpośredniej wymiany danych, bez kontroli tej komunikacji, z dowolnym innym węzłem sieci. Odłączenie dowolnej liczby węzłów od tej sieci nie uniemożliwia jej funkcjonowania. Oznacza to, że sieć jest zdecentralizowana pod względem technicznym[3]. Jednocześnie, niez (...)